ایران یکی از کشورهای عمده تولیدکننده و مصرفکننده چای میباشد که بخش اعظم نیاز مصرفی را از بازارهای جهانی تأمین مینماید.بهطوریکه در سال 2005 سهم مصرف چای ایران از مصرف جهانی 3/3 درصد بوده درحالیکه فقط 4/1 درصد از تولید جهانی را داشته است.
در این مطالعه ضمن مروری مختصر بر سیاستهای تنظیم بازار چای در ایران در سالهای اخیر آنها با سیاستهای اتخاذی در سایر کشورها برای تنظیم بازار این کالای مهم و اساسی مقایهس و بررسی شده است.
در این مطالعه همچنین به صورت تحلیلی اثر سیاستهای به کار گرفته شده برای تنظیم بازار این نوشدنی خانوار بر روند تولید،مصرف،تجارت و قیمت چای در سالهای اخیر مورد بررسی قرار گرفته است.همچنین با توجه به روند متغیرهای فوق،عمدهترین چالشهای بازار این کالا که موجب افزایش مصرف چای خارجی،علیرغم افزایش تولید داخلی در برخی سالها،کاهش مصرف چای داخلی در خانوارهای شهری و روستایی جمعبندی و ارائه شده است.
در نهایت در بخش پایانی این مقاله عمدهترین راهکارها برای بهبود وضعیت تولید،تجارت و مصرف این محصول مهم در کشور در قالب توصیههای سیاستی ارائه گردیده است.
وقتی که رییس سازمان چای کشور اعلام می کند در آمد هر هکتار چایکاری فقط 300 هزار تومان است، از این آمار که می گوید در 55 سال گذشته نسبت روستاییان ایران از 68 درصد به 29 درصد جمعیت کشور رسیده است ، تعجب نمی کنیم .
به صرفه نبودن کار کشاورزی در ایران با توجه به وضعیت اسفناک منابع آبی باعث شده تا هر روز از سطح زیر کشت محصولات کشاورزی کاسته شده و این بویژه در گیلان به علت بالا بودن قیمت زمین با سرعت بیشتری اتفاق می افتد، به نحویکه در سال های اخیر به شدت از میزان زمین های کشاورزی گیلان کاسته شده و عملا این بخش از اقتصاد استان در حال حذف کامل است و این در حالیست که بر اساس آمارهای جهانی با تغییر کاربری هر هکتار زمین کشاورزی امنیت غذایی 20 نفر تهدید می شود .
درآمد 300 هزار تومانی یک هکتار باغ چای یعنی فاجعه و ورشکستگی کشاورزی و این چاره ای برای کشاورزان در تغییر کاربری و فروش زمینهایشان باقی نمی گذارد!
بنا بر این برای نجات باقیمانده کشاورزی گیلان باید فکری اساسی کرد و با اجرای طرح هایی، تولید در این بخش را به حداکثر رساند و هزینه های تولید را کاهش داد .
باید فعالیت های کشاورزی گیلان را متنوع کرد و به آنان آموزش داد تا در کنار محصول اصلی کشت محصولات دیگر و یا تولید برخی محصولات دامی و طیور را گسترش دهند و از این طریق به تجاری سازی کشاورزی در گیلان پرداخت.