به گزارش تابناک یزد،رفتار امروز جامعه ایرانی با موضوع آب همانند رفتار بیماری است که علی‌رغم آگاهی نسبی از بیماری مهلکی که بدان مبتلاست، در جهت درمان آن نمی‌کوشد و نتیجه مرگبار این رفتار غیرمعقول، ناگفته پیداست!
این پدیده نامبارک، زمینه‌های لازم برای شکل‌گیری اجماع افکار و افراد و بسیج ظرفیت‌ها و توانمندی‌های بزرگ اجتماعی در جهت مواجهه با این بحران فراگیر را از بین می برد چرا که مقابله مؤثر با مشکلی با این عمق و ابعاد، تنها و تنها زمانی ممکن و مقدور خواهد بود که فرد فرد جامعه ایرانی، جدی بودن بحران آب را باور داشته و آب را مسأله خود دانسته و بداند که باید از خود شروع کرده و در شعاع تأثیرگزاری خود در مقابله با این معضل عمومی بکوشد.
يكي ديگر از مضوعاتي كه شايد به اين مسئله بيشتر دامن زده است شايد ناآگاهي عمومي از شدت اين بحران و به ويژه در بين عامه مردم بي اطلاعي از روش‌هاي مديريت در صرفه جويي مصرف آب باشد.
وضعيت فوق بحراني كمآبي در كشور
"سياوش پاكدل" مدير دفتر مديريت مصرف شركت آب و فاضلاب استان يزد با اشاره به وجود منابع آبي تجديدپذير و تجديدناپذير در كشور، منابع آبي تجديدپذير را آن دسته از منابعي خواند كه به واسطه نزولات جوي علي رغم تبخير شدن 60 تا 70 درصد آن، به صورت روانآبها يا نفوذ در سفرهاي آب زيرزميني و غيره تامين ميشوند.
وي اظهار كرد: استفاده 40 درصدي كشورها از منابع تجديدپذير آبي خود بيانگر مواجه شدن با بحران آبي در آن كشورهاست و اين در حالي است كه در كشور ما بيش از 80 درصد از اين منابع بهرهبرداري مي‌‌شود و اين موضوع عمق بحران در كشورمان را نشان ميدهد.
اين كارشناس در اين باره با بيان اين كه ميانگين بارندگي و نزولات جوي در ميانگين 20 تا 25 ساله كشورمان از 250 ميلي‌متر به 205 ميلي‌متر كاهش يافته است، افزود: سرانه آبهاي تجديد ناپذير كشورمان از 6880 مترمرمكعب در سال 1335 در حال حاضر به كمتر از 1700 مترمكعب رسيده و اين موضوع بيانگر ورود به تنش آبي است.
وي ادامه داد: البته علاوه بر كاهش نزولات جوي عواملي مانند افزايش جمعيت، رشد سرانه مصرف، توسعه ناهمگون صنعت و كشاورزي و غيره نيز مزيد بر كاهش سرانه اين منابع آبي شده و نتيجه آن خشكي درياچهها، آسيب به محيط زيست و تغذيه نشدن سفرههاي زيرزميني شده است.
مرگ سفرههاي زيرزميني با برداشتهاي بيرويه
به گفته پاكدل، از طرفي استفاده بي رويه از منابع آبي تجديدناپذير يعني سفرههاي زيرزميني نيز باعث شده تا تراز آبي بيشتر دشتهاي كشورمان منفي شود و شاهد افت سطح آبهاي زيرزميني در كشورمان باشيم به عنوان نمونه در حوزه دشت يزد – اردكان كه سفره زيرزميني عمده استان يزد است سالانه افت قريب به 50 سانتيمتري را داريم كه با توجه به قابل جبران نبودن و تجديد ناپذيري آن، عدد بسيار بزرگي محسوب مي‌‌شود.
وي ادامه داد: در برخي از دشتهاي كشور مانند دشت مشهد كه كشاورزي بيشتري وجود دارد نيز بعضاً اين رقم شديدتر و بعضاً به 1.5 متر نيز ميرسد.
اين مسئول در مورد اين كه چرا برداشت از اين آبها مي‌تواند اثرات جبران ناپذيري را به دنبال داشته باشد، تصريح كرد: در وهله اول به دليل قرار گرفتن آبهاي باكيفيت در قسمتهاي بالايي سفره، با افت آبهاي زيرزميني نه تنها از ميزان آبدهي بلكه از ميزان كيفيت آب كاسته خواهد شد، از طرفي خالي شدن سفرها منجر به نشست زمين و بروز خساراتي به تاسيسات روي زمين مي‌‌شود و مهمتر همه اين كه مرگ سفرههاي زيرزميني را به دنبال خواهد داشت.
وي خاطرنشان كرد: با مرگ يك سفره زيرزميني حتي اگر در سالهاي بعد نيز نزولات مناسبي اتفاق بيافتد، اين سفره ديگر قادر به جذب آب نخواهد بود و خاصيت نفوذپذيري آب در سفره از بين خواهد رفت.
تاثير صرفه‌جويي با وجود سهم 90 درصدي بخش كشاورزي
مدير دفتر مديريت مصرف آبفاي يزد در پاسخ به اين سئوال كه آيا برداشت آبهاي شور و غير قابل استفاده براي شرب از سفرهها كه غالباً در استان براي مصارف كشاورزي است نيز مرگ سفرههاي زيرزميني را به دنبال خواهد داشت، اذعان كرد: در بخش كشاورزي به ويژه در استان خشك يزد بايد ميزان بهرهوري از آب مصرفي را افزايش دهيم چرا كه اين ميزان با توجه به آبياريهاي منسوخ شده غرقابي كه در حتي در كشورهاي جهان سوم نيز ديگر كارآيي ندارد، در حال حاضر 70 درصد است يعني تنها از 30 درصد آب مصرفي در اين بخش استفاده مي‌‌شود.
وي استفاده از اين روش آبياري با توجه به شدت بالاي تبخير در استان يعني بالاي سه متر در سال با توجه به بارش تنها 60 ميلي‌متر نزولات از آسمان، بخش اعظمي از آب مورد استفاده كشاورزي تبخير خواهد شد و از طرفي نيز نوع كشت نيز بايد متناسب با هر منطقه باشد به عبارتي كشت سيفيجات يا كشت برنج در بعضي از استان‌‌هاي كم آب مركزي فلات ايران، بي معنا است.
پاكدل با اشاره راندمان پايين توليد محصولات اين بخش مهم كشورمان در قبال ميزان آب مصرفي، اذعان كرد: همه اين عوامل منجر به سهم بيش از 90 درصدي مصرف آب كشور در اين بخش شده است.
وي در مورد اهميت مديريت مصرف به عنوان تنها راه مقابله با بيآبي، اظهار كرد: تا قبل از اين بيش از اين كه مديريت تقاضا داشته باشيم مديريت تامين آب در كشور انجام ميشد به عبارتي به دنبال احساس نياز بيشتر مردم اقداماتي مانند سدسازي، حفر چاه و غيره صورت ميگرفت ولي اكنون منابعي آبي براي اين برنامه در كشور وجود ندارد و راهي جز مديريت مصرف پيش روي جامعه نيست.
وي در پاسخ به اين سئوال كه با وجود سهم 90 درصدي بخش كشاورزي و سهم پايين ساير مصارف از جمله مصرف خانگي، آيا صرفه‌جويي خانگي تاثير قابل توجهي در اين حوزه خواهد داشت، عنوان كرد: البته آب شرب مصرفي در بخش خانگي از بالاترين كيفيت برخودار است و ميزان آن نيز در قياس با ساير آبهاي موجود نيز بسيار محدود است لذا قطعاً صرفه‌جويي در بخش خانگي در حفاظت از اين منابع محدود آبي با ارزش بسيار تاثيرگذار خواهد بود.
مدير دفتر مديريت مصرف آبفاي يزد در ادامه مديريت مصرف را نيازمند تغيير تفكر عمومي و نيز آموزش و فرهنگ‌سازي در مورد نحوه زندگي در يك كشور كم آب دانست و گفت: اگر هر كدام از مشترك آب در كشورمان به اين نكته بيانديشند كه بازگذاشتن تنها يك دقيقهاي يك شير آب باعث مصرف حداقل 15 ليتر آب خواهد شد، همين موضوع در تجديدنظر آنها نسبت به نحوه مصرف آب موثر واقع شود.
وي دومين راه براي صرفه‌جويي در مصرف آب را استفاده از ابزارهاي كاهنده مصرف خواند و تاكيد كرد: استفاده از اين ابزارها بدون اين كه مشتركين احساس كنند باعث صرفه‌جويي قابل توجهي در اين بخش خواهد شد.
راهكارهاي عملي مديريت بهينه مصرف آب
پاكدل تصريح كرد: بيشترين مصرف آب در منزل مربوط به قسمت شستشو مانند ظرفشويي در آشپزخانه يا استحمام و ديگر سرويسهاي بهداشتي است و اين در حالي است كه استفاده از شيرآلات اهرمي و البته استاندارد به دليل وجود قطعه آبفشان در آنها كه هوا را آب مخلوط ميكند، بدون ايجاد خللي در فعاليت‌هاي مورد نظر تا 35 درصد در كاهش مصرف آب موثر است.
وي ادامه داد: بيشترين مصرف آب در سرويسهاي بهداشتي نيز مربوط به فلاش‌تانك در توالت است به نحوي كه در انواع معمولي بين 15 تا 20 ليتر آب بهداشتي را به فاضلاب تبديل ميكند ولي انواع كم مصرف و دو مرحلهاي اين محصولات با قيمتهاي مناسبي در بازار وجود دارد كه حجم آب كمتر و قابل كنترلي را متناسب با نياز مصرف ميكند به نحوي كه مصرف آب را در هر مورد استفاده به 6 ليتر كاهش ميدهد.
وي حتي توصيه ميكند كه آن دسته از افرادي كه از انواع معمولي اين وسيله استفاده ميكنند با قرار دادن يك بطري نوشابه خالي يا هر چيز ديگر، حجم آب مخزن فلاش تانك را كاهش دهند.
وي استفاده از سردوشهاي كاهنده مصرف و شيرهاي اهرمي در حمام را در كاهش مصرف از 15 تا 18 ليتر در هر دقيقه به 6 تا 8 ليتر بسيار تاثيرگذار اعلام كرد و گفت: استفاده از شيرهاي فتوالكتريك(داراي چشمي) در مورد دستشويي(روشويي)ها براي ان دسته از افرادي كه توان مالي را دارند نيز هم به لحاظ كاهش 70 درصدي مصرف و هم به لحاظ فوق العاده بهداشتي بودن آنها توصيه مي‌‌شود ولي در غير اينصورت استفاده از شيرهاي اهرمي بهترين انتخاب است.
مصرف 18 درصد آب شرب استان يزد در كولرهاي آبي
مدير دفتر مديريت مصرف شركت آبفاي يزد يكي از وسايل برودتي(خنك كننده) معمول در استان يزد را كولرهاي آبي خواند و با برآورد استفاده از حدود 400 هزار كولر آبي در استان، اظهار كرد: ميانگين مصرف آب در هر كولر آبي سالانه 40 مترمكعب است به عبارتي در استان يزد در مجموع 16 ميليون مترمكعب آب تنها از طريق كولرهاي آبي مصرف مي‌‌شود كه معادل 18 درصد از توليد سالانه آب استان را به خود اختصاص ميدهد.
وي با بيان اين كه هر اقدامي كه بتواند از ميزان اين مصرف به ويژه در اوقات پيك مصرف يعني تابستانهاي گرم يزد بكاهد، بسيار مهم است، گفت: نصب سايبان بر روي كولر از مهم‌ترين راهكارهاي صرفه جويي در مصرف آب در اين وسايل برودتي است به نحوي به تنهايي 10 تا 15 درصد از ميزان مصرف را كاهش خواهد دهد.
اين كارشناس مديريت مصرف دماي سقف كولر در معرض گرماي آفتاب تابستان در شهر يزد را 70 درجه سانتيگراد و در صورت استفاده از سايبان 40 درجه خواند و گفت: در زير سايبان قرار دادن كولر ضمن كاهش مصرف انرژي، از تابش مستقيم نور خورشيد و هدر روي مقدار زيادي آب ناشي از تبخير جلوگيري ميكند.
وي با توصيه به خريد كولرهاي آبي معتبر، استفاده از كولرهاي با رنگ سفيد كه بيشترين بازتابش نور را دارا هستند، اطمينان از سلامت شناور كولر جهت جلوگيري از سرريز آب، عايق‌بندي كانال كولر جهت جلوگيري از هدر روي سرما و افزايش راندمان كولر و حتي رنگ‌آميزي كانالها با رنگ سفيد را از ديگر اقدامات مؤثر در كاهش مصرف آب معرفي كرد.
روشی کم‌هزینه و آسان برای کاهش مصرف آب و انرژي
البته "امير شريف يزدي" مدير دفتر تحقيقات برق منطقهاي يزد نيز در اين ميزگرد با اشاره به طرح پایلوت رنگ آمیزی کانال و بدنه کولرهای آبی شهر یزد با رنگ سفید نانو، از اين روش به عنوان روشی کم‌هزینه و آسان برای کاهش تبخیر آب و حتي مصرف برق در اين وسايل برودتي ياد كرد.
وي در همين رابطه از كسب عنوان غرفه برتر اين شركت در سومین همایش کشوری فناوری نانو در صنعت برق و انرژی كه اخيراً در تهران برگزار شد، در مورد اين ايده گفت: يكي از ایرادات تاریخی در ساخت کولرهای آبی در ایران روي داده، رنگ‌آميزي آنها با رنگهاي تیره است كه حتی در سایه، گرمای بیشتری جذب می‌کند.
اين مسئول افزود: وسایل برودتیِ تحت تابش خورشید معمولاً با رنگ سفید یا کرم روشن تولید می‌شوند اما کولرهای آبي در كشورمان عمدتاً رنگی و جاذب گرما هستند. کانالهای کولر هم غالباً بدون رنگ با ورق گالوانیزه هستند و گاهی افزایش طول آنها هم مزید بر علت می‌شود.
وي با اشاره به نتايج رنگ‌آمیزی کانال و بدنه کولرهای آبی شهر یزد با رنگ سفید نانو كه در يكهزار خانه شهر انجام گرفت، گفت: رنگ‌آميزي سقف، ستون‌ها و كانال كولرهاي آبي، دماي سطح آنها را از حدود 70 به 50 درجه سانتيگراد و دمای هوای ورودی به ساختمان را 3 تا 6 درجه كاهش داده و علاوه بر افزايش بازده كولر، مصرف آب آن را از حدود 18 ليتر به 13 ليتر در ساعت رساند.
پيشنهاد اجراي خانه به خانهي طرحهاي بهينه‌سازي
شريف يزدي معتقد است؛ با اجرای خانه به خانه اين طرح و حذف هزینه‌‌ها و زمان ایاب و ذهاب، برای هر کولر حدود 250 هزار ریال و برای حدود 400 هزار کولر شهر یزد تنها حدود 100 میلیارد ریال نياز هست. با توجه به اصول صرفه‌جويي مقياسي، هزينه ارائه خدمات بهينه‌سازي خانه به خانه، هم از نظر هزينه خدمات نيروي كار و هم از نظر هزينه تجهيزات مصرفي، حدود يك سوم تا يك پنجم اقدام منفرد مردم خواهد بود كه از نظر مقایسه، نسبت به جایگزینی کولرگازی حدود 200 مرتبه ارزانتر است.
وي همچنين با اشاره به سوابق سفیدکاری سقف منازل در نیویورک در سال 2010 ميلادي، گفت: اين اقدام حدود 40 درجه دمای سقف‌ها و حدود 8 درجه دماي داخل خانه‌ها را خنک‌تر كرد.
مدير دفتر تحقيقات برق منطقهي اين چنين پیشنهادي را براي كشورمان نيز مطرح كرد و گفت: البته با توجه به هزینه زیاد سفیدکاری کل سقف، در فاز اول ميتوان سفیدکاری کولر و کانال‌ها که نقش کلیدی دارند را به صورت خانه به خانه اجرايي كرد كه مي‌تواند با نيروهاي كار با روپوش اداره‌هاي آب و برق به صورت حضوري در محل منازل، ضمن انجام خدمات بهينه‌سازي شامل تنظيم تجهيزات و تعويض وسايل كم‌بازده، مشاوره متناسب با وضعيت منزل (نور، ابعاد اتاق‌ها، نحوه عايق‌كاري و ...) را ارائه كنند.
وي اظهار كرد: اين طرح در برخي كشورهاي درحال توسعه مانند مكزيك، ونزوئلا، كوبا و آفريقاي جنوبي نيز براي يك اقدام مشخص مانند جايگزيني لامپ‌هاي كم‌مصرف با مراجعه به محلات به صورت موفقيت‌آميز اجرا شده است.
شريف يزدي معتقد است كه از نظر تامین مالی نيز صرفِ سازمان‌دهی دولتی می‌تواند هزینه‌‌ها را به کمتر از یک سوم کاهش دهد ضمن اين كه برآورد می‌شود حدود 20 تا 30 درصد مردم آمادگی پرداخت مستقیم هزینه کاهش یافته برای آسایش بیشتر و حدود 30 تا 40 درصد توان پرداخت از طریق تقسیط در قبوض آب و برق را داشته باشند.
صرفه‌جويي 50 درصدي آب با ابرازآلات كاهنده مصرف
مدير دفتر مديت مصرف آبفاي يزد در ادامه استفاده از كليدهاي ترموستات هوشمند و نصب آنها را يكي ديگر از روش‌هاي موثر در كاهش مصرف انرژي و آب برشمرد و اظهار كرد: كليدهاي هوشمند اين توانايي را دارند كه با توجه به اندازه‌گيري دماي محيط اقدام به روشن و خاموش كردن كولر كنند و از مصرف بيهوده آب و انرژي جلوگيري نمايند.
وي گفت: بنا بر تحقيقات انجام شده استفاده از فويلهاي پليمري و قرار دادن آن در تشتك زيرين كولر روي سطح آب فقط از ساعت 11 شب تا 3 بامداد مي‌تواند از 1.5 تا 2 ليتر تبخير بي مورد آب در كولر خاموش بكاهد.
وي بهره گرفتن از بيشترين ظرفيت وسايلي مانند لباسشويي و ظرفشويي را نيز در كاهش مصرف آب مورد استفاده در آنها موثر دانست و گفت: برخي از شهروندان نيز با استفاده از روش‌هاي ابداعي اقدام به استفاده از آبهاي خاكستري مثلاً براي آبياري درختان و گياهان منزل و غيره ميكنند.
وي اظهار كرد: استفاده از شيرهاي كاهنده مصرف بر طبق بررسي سه ساله در يك مجتمع آپارتماني در شهر يزد و مقايسه آن با مجتمعهاي مشابه نشان از كاهش 50 درصدي مصرف آب در اين مجتمع داشت.
پاكدل در پايان سخنانش با اشاره به نقش تشكلهاي مردم نهاد در مورد آشنايي مردم با وضعيت بحراني آب و فرهنگ‌سازي براي مصرف بهينه آب، از حمايت آب و فاضلاب استان از چنين تشكلهاي خبر داد.
توزيع 10 هزار شيرآلات كاهنده مصرف در اماكن عمومي
"الهام السادات گلزاري" كارشناس روابط عمومي شركت اب و فاضلاب استان نيز با بيان اين كه اعتبارات محدود آبفا امكان نصب وسايل كاهنده براي شهروندان را ناممكن ميكند، گفت: با اين وجود آبفا تاكنون اقدام به نصب 10 هزار عدد شير فشاري زمان‌دار در مدارس و برخي از امكان عمومي كرده است.
وي همچنين توزيع و تعويض شيرها و دوشهاي قديمي استخرها با سردوشهاي كاهنده و شيرهاي اهرمي، نصب سايهبان كولر در تعدادي از ادارات استان، توزيع 40 هزار قطعه آبفشان قابل نصب بر روي شيرهاي معمولي بين مردم در مراسمهاي مختلف مانند نماز جمعه و همايشهاي پياده‌روي خانوادگي، چاپ و انتشار بيش از 15 هزار دفتر مشق دانش‌آموزي حاوي اشعار و پيام‌هاي صرفه‌جويي در بين مدارس استان، توزيع 1200 جلد كتاب و بروشور با موضوع روش‌هاي صحيح مصرف آب در بين ائمه جماعت استان و راه‌اندازي گروه مروجين مصرف صحيح آب را از فعاليت‌هاي فرهنگي در اين رابطه برشمرد.
گلزاري از ديگر اقدامات انجام شده در بحث فرهنگ‌سازي را ارسال بروشور الكترونيكي با موضوع آشنايي با وسايل كاهنده مصرف از طريق شبكه دولت براي كاركنان ادارات استان، حضور مدير عامل و سخنراني در گردهمايي ائمه جماعت مدارس و توزيع 600 جلد كتاب صرفه‌جويي در مصرف آب، نصب بيلبورد و تراكت به مناسبت‌هاي مختلف در سطح شهر، طراحي و چاپ تراكت محافظت از كنتور آب در برابر يخ زدگي و تبليغات محيطي عنوان كرد.
وي استفاده از فضاي قبوض آب براي اطلاع‌رساني، چاپ بروشور و تراكت به منظور آشنايي شهروندان با راهكارهاي صرفه‌جويي و وسايل كاهنده مصرف، برگزاري نشستهاي مطبوعاتي با حضور اصحاب رسانه استان و گفت‌و‌گو در خصوص وضعيت آب استان و اطلاع رساني در خصوص طرحهاي در حال انجام و اجرايي آبفا در قالب خبر و گزارش و ارسال آن به رسانهها را نيز از ديگر اين اقدامات برشمرد.
اين كارشناس همچنين از همكاري مستمر اين واحد با آموزش و پرورش استان در راستاي فرهنگ‌سازي صرفه جويي در مصرف آب در بين دانش‌آموزان و همكاري در اجراي طرح پرسش مهر رياست جمهوري خبر داد.
وي در ادامه برنامه‌ريزي جهت بازيد دانش‌آموزان از تاسيسات آب و همچنين آشنا كردن آنها با وضعيت منابع آب استان و روش‌هاي صحيح مصرف، تهيه و ساخت پيام و تيزرهاي فرهنگي و پخش از صدا و سيما، اطلاع‌رساني از وضعيت آبي استان از طريق ارسال پيامك به شهروندان، برگزاري همايش نقش بانوان در مديريت مصرف و تجليل از بانوان كم مصرف را از ديگر فعاليت‌هاي واحد روابط عمومي برشمرد.
گلزاري در پايان با بيان اين كه امروز محور اصلي در جامعه، اطلاع رساني و آگاهي دادن در مسائل اجتماعي است، اظهار كرد: به طور يقين ارائه اطلاعات دقيق و به روز در خصوص مصرف بهينه آب و نيز منابع موجود باعث افزايش آگاهي عمومي و در نتيجه تغيير در رفتار مصرف خواهد شد.