یزد رو به حاشیه گسترش می‌یابد

3منطقه از شهر یزد شامل حسن‌آباد، اسکان و کشتارگاه در زمره سکونتگاه‌های غیررسمی محسوب می‌شوند و خدمات رسانی و ارتقای کیفیت زندگی در این مناطق با اجرای طرح توانمندسازی سکونتگاه‌های غیررسمی دنبال می‌شود.
منشا اصلی شکل‌گیری سکونتگاه‌های غیررسمی شهر یزد تصرف اراضی دولتی و گسترش بی حساب و کتاب شهر در حاشیه است. افراد سودجو  زمین‌های دولتی را تصرف کرده و با تفکیک غیراصولی آنها را به فروش رسانده و برای ساخت و ساز در اختیار اقشار کم درآمد جامعه قرار داده‌اند.
این زمین‌ها در ابعاد مختلف بدون رعایت ضوابط و مقررات، تفکیک و بعد از آن ساخته شده‌اند و ساخت و ساز آنها با توجه به نداشتن پروانه ساخت به صورت شبانه، مخفیانه و خلاف صورت گرفته است. این وضعیت موجب شده که در مناطقی چون اسکان، حسن‌آباد و کشتارگاه شاهد وجود خانه‌هایی باشیم که هیچ شباهتی به خانه ندارند و تنها سقفی بالای سر محرومان و اقشار کم‌درآمدی محسوب می‌شوندکه به دلیل نداری به آن پناه آورده‌اند.
جنس زندگی در حاشیه‌ شهرها و سرازیر بودن فقر از در و دیوار آن باعث شده است که برخورد با تخلفات ساخت و ساز به صورت جدی صورت نگیرد چرا که مالکان فعلی، مقصران اصلی این تخلف نیستند، بلکه متصرفان و سودجویانی که از ابتدا با تفکیک غیراصولی، آنها را به دام انداخته‌اند، مسببان اصلی گسترش شهر در حاشیه محسوب می‌شوند.
اهمیت ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی ویژه در مرکز استان باعث شد که اداره کل راه و شهرسازی استان نسبت به اجرای طرح توانمندسازی سکونتگاه‌های غیررسمی وارد عمل شود. از آنجا که گسترش نامتناسب جمعیت و رشد کالبدی شهرها با تأمین نشدن مسکن مناسب توأم با خدمات پایه‌ای مورد نیاز برای گروه‌های کم درآمد از مهم‌ترین دلایل ایجاد سکونتگاه‌های غیررسمی در استان محسوب می‌شود، این طرح قرار است در شهرهای میبد و یزد که دارای سکونتگاه‌ غیررسمی هستند، اجرا شود.
بر اساس آمار اداره کل راه و شهرسازی استان، مساحت سکونتگاه‌های غیررسمی استان بیش از هزار هکتار است و جمعیتی معادل 28 هزار نفر در آن ساکن هستند.  خدمات‌رسانی به این سکونتگاه‌ها از جمله اصلاح شبکه معابر، بهبود کیفیت ساخت و ساز و ارتقای خدمات بهداشتی و درمانی با همکاری دستگاه‌های مسئول در این مناطق در قالب طرح توانمندسازی دنبال می‌شود.

تشکیل ستاد بازآفرینی شهر
مدیرکل راه و شهرسازی استان از اجرای طرح توانمندسازی سکونتگاه‌های غیررسمی استان با تشکیل ستاد بازآفرینی شهری خبر داد و افزود: با آغاز اجرای طرح توانمندسازی سکونتگاه‌های غیررسمی در استان، اقداماتی برای ارتقای خدمات در این نقاط از شهرهای استان در دستور کار این اداره کل قرار گرفته است.
«محمدرضا نقصان محمدی» ادامه داد: طرح‌هایی برای محله‌های مختلف حاشیه شهرهای استان تعریف شده و در حال اجراست تا به اهداف طرح توانمندسازی دست یابیم.
وی در پاسخ به سوال خبرنگار همشهری مبنی بر ضرورت حفاظت از اراضی دولتی برای جلوگیری از تصرف و توسعه نامتوازن شهر در حاشیه شهر نیز گفت: اداره کل راه و شهرسازی استان برای حفاظت از اراضی ملی از فروردین ماه امسال به تشکیل یگان حفاظتی اقدام کرده است.
به گفته این مسئول، این ستاد با پشتیبانی نیروهای انتظامی استان در تلاش است تا از تصرف اراضی دولتی در حاشیه شهرها به ویژه مرکز استان جلوگیری کند.
نقصان محمدی بر ضرورت ارتقای مناطق حاشیه شهر و حل مسائل و مشکلات سکونتگاه‌های تشکیل شده در حاشیه در کنار حفاظت از اراضی ملی برای توسعه این سکونتگاه‌ها تاکید کرد.
وی افزود: حفاظت از اراضی ملی، نیازمند همراهی و همیاری دستگاه‌های مختلف استان و برنامه ریزی برای رسیدگی به بافت‌های شکل گرفته در حاشیه است.

ضرورت حفاظت از اراضی ملی
اما شهردار یزد یکی از اصلی‌ترین راهکارهای جلوگیری از گسترش نامتوازن شهر در حاشیه و تشکیل سکونتگاه‌های غیررسمی را حفاظت از اراضی دولتی از سوی دستگاه‌های متولی و مالکان خصوصی عنوان کرد.
«محمدرضا عظیمی‌زاده» با بیان این‌که مناطق اسکان، حسن‌آباد، بخشی از بدنه بلوار استقلال و کشتارگاه در زمره سکونتگاه‌های غیررسمی یزد قرار دارند، افزود: نباید به زمین‌خواران و افراد سودجو برای تفکیک و فروش زمین‌های حاشیه شهر اجازه ورود و تجاوز داد تا به این صورت بتوان از گسترش این سکونتگاه‌ها جلوگیری کرد.
وی با تاکید بر این‌که تخلفات ساخت و ساز یکی از مهم‌ترین تخلفاتی است که در سکونتگاه‌های غیررسمی روی می‌دهد، افزود: باید تلاش کرد تا با ارتقای خدمات این مناطق را از محرومیت خارج کنیم تا ساکنان آن نیز رغبت بیشتری به رعایت قوانین و مقررات شهرسازی پیدا کنند.
عظیمی‌زاده اضافه کرد: شهرداری به‌عنوان یکی از دستگاه‌های مسئول برای ساماندهی این سکونتگاه‌ها متولی اصلاح و بهسازی شبکه معابر، ایجاد شبکه معابر جدید، ارتقای فضای سبز و پارک در این سکونتگاه‌هاست و اقدامات موثری برای ارتقای زندگی ساکنان این سکونتگاه‌ها انجام داده است.
وی با اشاره به تلاش‌های شهرداری برای ساخت بوستان بزرگ شهدای حسن‌آباد، ادامه داد: باید در کنار ارتقای خدمات در سکونتگا‌ه‌های شکل گرفته از گسترش آنها جلوگیری کرد.
شهردار یزد تاکید کرد: شکل‌گیری سکونتگاه‌های غیررسمی مرحله به مرحله انجام شده است و باید از سرچشمه مانع پیشروی آن شد و به نظر می‌رسد تخریب منازل در سکونتگاه‌های غیررسمی منصفانه نباشد. وی درباره صدور سند مالکیت برای خانه‌هایی که در حاشیه شهر شکل گرفته است، نیز گفت: بر اساس ماده 147 سند مالکیت برای خانه‌های فعلی صادر می‌شود، اما باید از ساخت و سازهای جدید ممانعت کرد.

   مشکلات ساکنان سکونتگاه‌ها
ساکنان سکونتگاه‌های غیررسمی بر اساس قانون، حق دریافت هیچ‌گونه امکاناتی را ندارند اما با توجه به کثرت ساخت و ساز در این مناطق، دستگاه‌های مختلف از جمله شهرداری مجبور به ارائه خدمات به ساکنان آن هستند.