به گزارش تابناک یزد، استان یزد اینک در زمره یکی از استان های تاریخی کشور است. در این گزارش اطلاعات مختصری از موزه های استان ارائه می شود.
موزه آینه و روشنایی یزد :
ساختمان این موزه کوشکی در میان باغ است. حیاط وسیع با استخری در وسط، اتاقهای گچ بری و آینه کاری شده رو به استخر، راهروهای تو در تو و حوضخانه از جاذبه های چشم نواز این بنا می باشد که در زمان پهلوی اول بنا شده است.
از سال 1377 تاکنون انواع آینه، ابزار وسایل روشنایی شامل گونه های مختلف پیه سوز و چراغ های قدیمی، انواع کبریت ، قلمدان و طپانچه در این موزه به نمایش گذاشته شده اند.
موزه زیلو و پلاس میبد:
کاروانسرای شاه عباسی میبد که در دوران صفویه به شیوه چهار ایوانی بنا شده و دارای حیاطی بزرگ، صفه ها، شترخان و هشتی بوده ساختمان این موزه را تشکیل می دهد . این کاروانسرا در کنار حصار تاریخی شارستان واقع گردیده است.
از سال 1381 این بنا میزبان هنر سرپنجه مردان میبدی است که از قرن نهم هجری تا کنون در قالب زیلوهای آبی- سفید و سبز- قرمز نمایانگر شده است . کارگاه های زنده زیلو بافی و کار بافی نیز از دیگر جاذبه های این موزه به شمار می روند . زیلوهای تاریخی این موزه به همت دوستداران میراث فرهنگی و اداره کل میراث فرهنگی استان گردآوری شده اند.
روند بنيانگذاری موزه زيلوی ميبد :
زيلو،
يکی از کهنه ترين دستبافته های ايرانی است که به عنوان فرش و زيرانداز مورد
استفاده همگان قرار ميگرفته است تار و پود زيلو از نخها و الياف پنبه های و
بافت آن در عين سادگی اوليه، نسبتاً پيشرفته و از فنون ويژه ای برخوردار
است.
برخلاف انواع ديگر فرش که بيشتر در محيطهای عشايری و سردسير رواج يافته،
بافت و بهره برداری از زيلو بيشتر در مناطق شهری و روستايی به ويژه در
مناطق گرم و خشک مرسوم بوده است.
به گواهی گزارشهای تاريخی، بافت زيلو از ديرباز در استانهای فارس و
خراسان و آذربايجان و نواحی پيرامون کوير رواج داشته و در منطقه يزد
بيشترين و بهترين زيلوها را در منطقه ميبد ميبافته اند و از اينجا به اقصی
نقاط کشور می فرستاده اند.
در روزگار گذشته، زيلو علاوه بر مصارف خانگی در اماکن عمومی به ويژه
مساجد، مدارس و زيارتگاه ها و اماکن متبرکه وسيعاً مورد استفاده قرار
ميگرفته است و هنوز هم کمتر مکان عمومی قديمی است که نمونه هايی از زيلوی
ميبد در آن يافت نشود.
متأسفانه در سالهای اخير، با رواج موکت و کفپوشهای ديگر، بازار اين
دستبافته ارزشمند و بادوام ملی از رونق افتاد و دشواريهای فروش به اضافه
پاره ای دشواريهای توليد، موجب شد که اين هنر - صنعت در آخرين پايگاه
تاريخی خود (شهرستان ميبد) دستخوش يک بحران جدی و تهديد کننده گردد. از سوی
ديگر شمار قابل توجهی از زيلوهای تاريخ و نفيس ميبد که همه از سرمايه های
ملی و هنری است، از قرنها پيش در شهرها و روستاهای کشور پراکنده اند که در
مورد آنها بيم همه نوع آسيب و آفتهای گوناگون وجود دارد.
واقعيتهای ياد شده زمينه يک سلسله نگرانی و به دنبال آن چاره انديشی برای
احياء و پايداری اين هنر - صنعت در شهر تاريخی ميبد گرديد. از ده سال پيش
انديشه تأسيس موزه زيلوهای تاريخی شکل گرفت و همزمان کوششهايی در سازمان
ميراث فرهنگی استان يزد و شهرستان ميبد آغاز شد. اين فعاليتها در سه زمينه
اصلی ادامه يافت:
1- آماده سازی مکان موزه (کاروانسرای ميبد) بنای موزه کاروانسرايی قديمی
است که توسط ميراث فرهنگی کشور در طی پنج سال مرمت شده است. اين کاروانسرا
در مجموعه کاروانی ميبد واقع در بلوار قاضی ميرحسين قرار گرفته است. 2-
بازآفرينی نگاره های سنتی (کارگاه موزه) نگاره های زيلو که تعداد آن به عدد
هشتاد ميرسد توسط استاد کار برجسته زيلو (استاد حبيب باغستانی) در کارگاه
موزه زيلوی ميبد در حال احياء و بازآفرينی ميباشد. 3- گردآوری نمونه های
موزهای زيلو نمونه های موزهای زيلو با تلاش فراوان مسئولين فرهنگی شهر از
مساجد شهرستان ميبد و ديگر شهرستانهای استان و بعضاً خارج از استان گردآوری
گرديده و جهت بازديد علاقه مندان به نمايش گذاشته شده است. اين نمونه ها
که تعدادشان به پنجاه و پنج تخته ميرسد از نفيس ترين نمونه های زيلوی قديمی
ميباشند که قديميترين آن زيلويی است متعلق به مسجد جامع ميبد که بر روی آن
تاريخ 808 هجری قمری بافته شده و قدمتی 615 ساله دارد. اينک به ياری خدا و
با هماهنگی کوششهای ياد شده، موزه زيلوی ميبد به عنوان يک موزه تخصصی در
چارچوب برنامه های (معرفی و آموزش) سازمان ميراث فرهنگی کشور آغاز به کار
نموده است.
موزه مردم شناسی ابرکوه :
خانه صولت یکی از منازل تاریخی ابرکوه میباشد که در زمان قاجار بنا گردیده است. ساختمان زیبای این خانه با حیاط مرکزی ، اتاقهای سه دری و پنج دری دارای سردر بلند مقرنس کاری و گچ کاری شده است . ستونهایی به شکل کاج در داخل حیاط به زیبایی خودنمایی میکنند. این بنا در سال 1383 به موزه تغییر کاربری داده شد.
در این موزه انواع وسایل معیشت، اسناد و نسخ خطی، سکه، تفنگ و ... به نمایش درآمده است. همچنین مشاغل سنتی منطقه از قبیل قفل سازی ، نمد مالی ، گیوه دوزی و ... در قالب پیکره های انسانی در این موزه باز زنده سازی شده اند.
موزه مردم شناسی مهریز:
این موزه در حمام قاجاری استهریج واقع شده است. مساحت آن تقریبا 650 متر مربع و مانند سایر حمامها دارای هشتی، راه پله، سربینه( رختکن) ، صحن و خزینه می باشد که در دو بخش زنانه ومردانه ساخته شده است.
موزه مفاخر( رجال) اردکان:
بنای این موزه منزل مرحوم آیت ا... خاتمی( از رجال معروف و بنام اردکان ) می باشد که در محله چرخاب واقع گردیده است. خانه ای قدیمی با حیاط مرکزی ، اتاقهای سه دری، سه بادگیر، حوض و راه آب که در اواخر قاجار بنا گردیده است.
از سال 1383 این خانه به موزه مفاخر اردکان تبدیل شد . زندگی نامه، تصاویر و آثار مکتوب مشاهیر و علمای بزرگ اردکان از جمله مرحوم مجد العلماء، صدرالعلماء، حاج شیخ علی بهجتی، آخوند ملاعلی اردکانی ، آیت ا... روح ا... خاتمی و .. . در آن نگهداری می شود.
موزه مردم شناسی اردکان:
چند سالن بزرگ به هم پیوسته که در کنار حوزه علمیه اردکان واقع شده ساختمان این موزه را تشکیل می دهند .
این موزه دارای بخش های مختلف مردم شناسی، باستان شناسی، گیاه شناسی، جانور شناسی ، فرهنگ و اسناد می باشد که در سال 1370 بهره برداری شده و به صورت خصوصی اداره می شود.کلیه اشیاء این موزه به همت دوستدار تاریخ و فرهنگ ، علی سپهری اردکانی گردآوری شده است.
موزه فرش اردکان:
ساختمان اصلی موزه " خانه افضلی" نام داشته که ساخت آن به دوران قاجار باز می گردد. حیاط مرکزی ، تالار با بادگیر بلندی بر روی آن، اتاقهای سه دری در دو جبهه ساختمان ، زیرزمین و آب انباری در خانه از ویژگیهای این منزل قدیمی ست که در محله چرخاب اردکان واقع شده است.
در سال 1389 با هدف باززنده سازی مراحل تهیه فرش و نمایش فرشهای بافت استان به ویژه اردکان، با همکاری بخش خصوصی این مکان به موزه فرش تبدیل شد . مراحل تهیه نخ از پنبه یا پشم، رنگرزی، چله دوانی، طراحی سنتی، بافت فرش و سایر امور مربوط به فرش در قالب پیکره های انسانی در این موزه به نمایش در آمده اند.
موزه مردم شناسی تفت:
ساختمان این موزه بقعه شاه خلیل ثانی ( یکی از نوادگان شاه نعمت الله ولی) می باشد که در گذشته به صورت خانقاه بوده است. کتیبه دور تا دور فضای داخلی، سنگ نبشته های تاریخی با ارزش و گنبد زیبای آجری از جلوه های بارز این بنا می باشند.
از سال 1389 در این موزه انواع مشاغل سنتی تفت از قبیل چیلا نگری، نوغان داری، تارسازی و ... به کمک مولاژ به نمایش درآمده اند. همچنین انواع وسایل معیشت، ابزار و وسایل روشنایی، نسخ خطی ، ابزار کتابت و ... در این موزه در معرض دید عموم قرار گرفته است.
موزه مردم شناسی صدوق :
ساختمان این موزه یکی از حمامهای قدیمی اشکذر میباشد که به "حمام باغستان " معروف است .این حمام در عمق زمین قرار گرفته و دارای سربینه ( رختکن ) ، صحن و ... میباشد که بعد از مرمت ، در سال 1390 به موزه تغییر کاربری یافته است .
آداب و رسوم و مشاغل سنتی مرتبط با حمام ،اشیای اهدایی مردم اشکذر و جلوه هایی از زندگی روستایی همراه با نمایش مشاغل سنتی منطقه (از قبیل خورجین بافی ، نخ ریسی و ...) توسط پیکره های انسانی از جاذبه های این موزه به شمار می آیند .
موزه سفال میبد:
مکان این موزه آب انبار حاج علی محمد میبد است که 400 متر مربع مساحت دارد و دارای دو بادگیر، خزینه، پله ، پاشیرو فضایی در کنار گنبد می باشد. این بنا در زمان صفویه ساخته شده و از سال 1386 به موزه سفال تبدیل شده است.
انواع ظروف سفالی با طرحها و نقش های سنتی متفاوت از زمان های گذشه تاکنون که در میبد ساخته شده اند ؛ در این موزه نگهداری می شوند. کارگاه زنده ساخت سفال از دیگر ویژگیهای جذاب این موزه به شمار می آید .
موزه پست میبد:
چاپار خانه میبد دارای معماری ویژه ای است که در زمان قاجار بنا شده و از بدو تاسیس میزبان پیک ها و چاپارهایی بود که از اقصی نقاط کشور بزرگ ایران در مسیر خود از میبد می گذشتند.
از سال 1384 اداره کل پست استان یزد با نمایش انواع تمبر از زمان قاجار تاکنون، پاکت های نامه، انواع مهرهای پستی، صندوق پست، ترازو و سایر وسایل و تجهیزات ارتباطی در این محل ، کاربری تازه ای به بنا بخشیده است.
موزه مردم شناسی میبد:
موزه در طبقه فوقانی منزل مسکونی گردآورنده اشیاء ( آقای محمد حسین عطار ) واقع شده است. این گنجینه گرانقدر وابسته به مجموعه فرهنگی امام صادق (ع) میبد می باشد که در سال 1378 گشایش یافت.
اشیاء این موزه شامل انواع ظروف سفالی، مفرغی، برنجی و ... ، مسکوکات قدیمی، کتب و نسخ خطی ، انواع تفنگ و طپانچه و سایر وسایل مورد استفاده در زندگی گذشته و مشاغل سنتی مردم میبد می باشد.
موزه آب یزد :
در میدان میرچخماق ابتدای خیابان قیام خانه ای قاجاری با وسعت بیش از 700 متر مربع قرار دارد که به خانه " کلاهدوزها" مشهور بوده است. این خانه دارای حیاط مرکزی و اتاقهایی در اطراف آن، زیر زمین وسیع با اتاقها و راهروهای تودر تو و پایاب می باشد؛ که به همت شرکت آب منطقه ای یزد از سال 1379 به موزه آب تبدیل شده است.
کلیه ابزار وسایل مربوط به حمل و نگهداری آب، حفر قنات و چاه، به انضمام اسناد و مدارک مرتبط با خرید و فروش و توزیع آب، شامل وقفنامه ها، کتابچه های میراب و ... در این موزه در معرض دید علاقه مندان و پژوهشگران قرار گرفته است.
موزه موقوفه میرزا محمد کاظمینی یزد :
ساختمان این موزه کنار آستان مقدس امامزاده جعفر (ع) واقع شده است. آثار ارزشمند موجود در این موزه توسط آقای میرزا محمد کاظمینی وقف و به آستانه مقدس امامزاده جعفر(ع) یزد اهدا گردیده اند.
این موزه شامل مجموعه اسناد و نسخ خطی، قرآنها و کتب خطی گوناگون، سکه و اسکناس های مختلف، عکس، نگین ، مهر و اشیای قدیمی ، انواع کبریت و تمبر می باشد.
کتابخانه :
در راستای نیل به این هدف والا پژوهشگر و نویسنده عالیقدر جناب آقای میزا محمد کاظمینی، از شخصیتهای برجسته علمی و فرهنگی و مؤسّس بنیاد معظّم فرهنگی _ پژوهشی ریحانه الرسول(س)، با انجام این رسالت فرهنگی و اجتماعی مجموعه ای ارزشمند از کتب علمی گوناگون بخصوص در رشتة تاریخ جمع آوری و در سال 1383 با بیش از بیست هزار عنوان کتاب و ده هزار نشریّه و اسناد مطبوعاتی در زاد روز ولادت حضرت زهرا(س) وقف نمودند ؛ که هم اکنون بعنوان کتابخانه تخصصی تاریخ از آن نام برده می شود .
لازم بذکر است که مجموعه کتابخانه و موزه ( شامل هفت گنجینه ) طی سه وقفنامه مجزا پس از تأیید مراجع معظم تقلید،دفتر مقام معظم رهبری و سازمان اوقاف و امور خیریه و شخصیتهای علمی وفرهنگی به آستانه مقدس امامزاده جعفر(ع) یزد اهداء گردیده است.
موزه :
موزه ایشان شامل هفت گــنجینه است که به شرح زیر می باشند :
1- گنجینه قرآن و کتب ادیان:
انسان در طول تاریخ برای رشد و تعالی منش های انسانی و طی مدارج معرفتی تا رسیدن به بالاترین مراحل خداشناسی و یکتاپرستی گذرگاههای فراوانی را طی نموده است . در واقع رسالت انبیاء الهی از حضرت آدم(ع) تا حضرت ختمی مرتبت محمدبن عبدالله(ص) یادآور این طریق طولانی و مسیر پرفراز و نشیب است که انسان موحد و حقیقت پژوه ، بی نیاز از مطالعه و شناخت آن نیست.
کتب آسمانی،گران سنگ ترین یادگارهای تکاملی انسانیت انسان در فرازهای مختلف تاریخ اند.
هر چند کتب آسمانی در اصل جملگی از جانب پروردگارند و سخن حضرت حق به شمار می روند ؛ اما از آنجا که کافران و مشرکان نیز در مسیر دائمی مخالفت خود با آئین های الهی و موحدان هیچ گاه از پای ننشسته و با همه توان خود به معاندت با خدا و موحدان برخاسته اند؛ مــتاسفانه این کتب از خطر تحریف در امان نمانده اند .( کما اینکه نسخه هایی که امروز از این کتابها وجود دارد متعدد می باشد و در قول و شیوه تفاوتهای اساسی با یکدیگر دارند،) تشخیص چگونگی این اختلافات و تعیین سره از ناسره از جمله تکالیف اساسی است که بر دوش پژوهشگران آئین های الهی و عموم حق پژوهان و دین باوران گذاشته شده است .
گنجینه قرآن و کتب آسمانی شامل بخشهایی از صحف حضرت ابراهیم(ع) ، مزامیر(زبور) و انجیل پنجگانه(مَتی، مُرقس، لوُقا، یوُحنا، بَرنابا ) و برخی از کتب معروف به کتابهای عهد عتیق مانند تورات، حکمت سلیمان، کتاب حضرت ایوب(ع) و اوستا(کتاب آئین زرتشت) می باشد . در واقع مجموعه نسبتا کاملی از کتابهای آسمانی و منسوب به ادیان الهی در این گنجینه جمع آوری گردیده است .
آنچه بر غنای این گنجینه می افزاید نسخه های متعدد خطی نفیس قرآن کریم به عنوان آخرین و کاملترین وحی نامه الهی است. قرآن کتابی است بس پر ارج که علیرغم وجود نسخه های فراوان از آن در سراسر جهان،هیچ گونه تحریفی در آن وجود ندارد . آئینه تام و کاملی که متضمن نام پیامبران الهی و اهداف و رسالات آنان می باشد.
به امید اینکه این گنجینه مهد اندیشه و تدبر در آیات الهی و معرف تمدن کهن بشری و بستری برای گسترش دین و معنویت در جامعه باشد. این گنجینه شامل 300 اثر خطی نفیس موجود می باشد که در ایام لیالی قدر در سال 1389 وقف گردیده است.
2- گنجینه اسناد و نسخ خطی:
گنجینه اسناد و نسخ خطی شامل چهل هزار سند ارزشمند خطی، دو هزار نسخه خطی و دو هزار نسخة چاپ سنگی است. کهن ترین نسخة این گنجینه نسخه ای مربوط به قرن چهارم هـ ق می بـــاشد . نسخی از دهــــة نهم هجری به بعد، چون سبحه الابرار جامی ، کلیات سعدی آراسته به تصویرهای مینیاتوری زیبا ، دیوان حافظ به سفارش سلطان فریدون حسین میرزا بایقرا، جام جم اوحدی مراغه ای، فرهاد و شیرین وحشی بافقی در مرحله بعد قرار دارند .
طومار سی و شش متری شجره نامه آدم تا خاتم(ع) و سلسله سادات عریضی یزد و اصفهان با قدمت سیصد سال از نسخه های منحصر به فرد این گنجینه به شمار می آید.
فرمان های حکومتی، عهدنامه های تاریخی، نکاح نامه ها، وقف نامه ها و ادعیه مختلف از دیگر اسناد موجود در این گنجینه است.
این مجموعه در سال 1383 در زاد روز ولادت حضرت زهرا وقف گردید.
3- گنجینة سکه و اسکناس:
مجموعه سکه های این موزه یکی از غنی ترین مجموعه های سکه ایران است که به صورت علمی و تاریخی جمع آوری شده اند. و نمایشگر اوج غرور و عظمت ایرانیان می باشند.
سکه های موجود در میان مجموعه سکه ها از شاهکارهای هنر ایران باستان محسوب می شوند؛ به گونه ای که در میان آنها سکه هایی از دوران هخامنشیان، مقدونیه، سلوکیان، اشکانیان و ساسانیان، همچنین حکومت های محلی ایرانی مانند پارس، الیمائید، خاراسن و نیز حکومت های اسلامی چون اموی، عباسی و دیگر سلسله های ایرانی- اسلامی چون سامانیان، آل بویه و ... و حکومت های دوران معاصر مانند صفویه، افشاریه، قاجاریه، زندیه و پهلوی به چشم می خورد.
همچنین وجود سکه های مختلف ضرب شده در شهر دارالعبادة یزد و سکّة بسیار زیبا و ارزشمند ولیعهدی علی بن موسی الرضا(ع)، غنای موزة مذکور را دو چندان نموده است.
در این گنجینه6700 سکه و بیش از پانصد قطعه اسکناس وجود دارد که در سال 1385 وقف و اهداء گردیده است .
4- گنجینة عکس:
عکس های تاریخی، بزرگ ترین تبیین کنندة رخدادها و حوادث و معرف چهره ها، صنوف و طبقات اجتماعی هر دوره ای می باشند. عکس از برخی از متون تاریخی موثق تر است؛ زیرا در مورد متون بیم تحریف می رود؛ اما چنین شبهه ای در مورد عکس وجود ندارد.
در این گنجینه سی هزار عکس تاریخی نگهداری می شودکه در سال 1385 وقف و اهداء گردیده اند .
5- گنجینه نگین، مهر و اشیاء تاریخی:
نگین ها و عقیدة مذهبی در مورد فضیلت استفاده از هر کدام از آنها چون یاقوت، زمرد، دُرّ، عقیق، فیروزه و ... ، نقش های مختلف نگین ها مانند ان الله بالغ امره، العزه للله، الله الملک و ...، ، همچنین عقیده به خاصیت درمانی سنگ ها، ارزش این آثار را در پژوهش های مردم شناسی دو چندان نموده است.
مهرهای تجار ایران در دورة قاجاریه از دیگر اشیای ارزشمند این مجموعه محسوب می شوند.
ظرف نمرودی و دُرّ علوی و ظروف دیگر، با نقش و نگارهای متنوع از جمله دیگر آثار گنجینه مذکور هستند.
دو هزار شی ء زیبا و ارزشمند ، مجموعه این گنجینه را شامل می شوند که در سال 1385 وقف و اهداء شده اند .
6- گنجینة کبریت:
در گذشته گوگرد را کبریت می نامیدند و در معنای امروزی کبریت به چوب کوچک و باریکی گفته می شود که در نوک آن گوگرد باشد. کبریت در زندگی عامة مردم با قیمتی نازل در دسترس قرار می گیرد و از نظر مادی ارزش چندانی ندارد. اما آنچه حائز اهمیت است نگاهی است که می توان به مجموعة گردآوری شده از کبریت های مختلف داشت. جمع آوری هشت هزار کبریت مربوط به هشتاد سال پیش تاکنون و تأسیس گنجینه ای منحصر به فرد ، به تنهایی موزه ای بزرگ برای ایران خواهد بود. در گنجینه کبریت موزه کاظمینی 8000 کبریت با طرحها و ابعاد مختلف وجود دارد که در سال 1385 وقف و اهدا شده اند .
7- گنجینة تمبر:
تمبر نمادی از دیدگاه، فرهنگ و گواهی بر رویدادهای اجتماعی یک جامعه است. تمبرها را می توان از نظر نوع رنگ، کاغذ، علائم، خطوط، موضوع ها و ... مورد بررسی قرار داد. به منظور انجام امور پژوهشی و ایجاد گنجینة تمبر، تهیة مجموعة کاملی از تمبرهای ایران قبل از انقلاب و بعد از انقلاب بالغ بر 30000 تمبر و خرید تمبرهای جدید، پس از هر بار انتشار ادامه دارد. بخشی از این گنجینه نیز اختصاص به تمبرهای خارجی دارد.
گنجینه تمبر در سال 1385 وقف گردیده است .
ساختمان این موزه در خیابان مسجد جامع جنب کتابخانه وزیری قرار گرفته است.
بنا به خواست مرحوم حجت الاسلام وزیری در خصوص جمع آوری اشیای مرتبط با یزد در سال 1369 هیاتی متشکل از چندتن از دوستداران میراث فرهنگی اقدام به جمع آوری اشیاء نمودند که شامل انواع قرآن و کتب نفیس خطی، وقف نامه ، اسناد و قباله های مختلف، انواع سکه ، ظروف و وسایل مردم شناسی، پوشاک و پارچه های قدیمی و ... می باشد.
موزه سکه و مردم شناسی حیدرزاده یزد :
ساختمان این موزه یکی از خانه های قاجاری یزد به نام" خانه عرب زاده" می باشد. این خانه دارای کریاس ورودی با گچ بریهای زیبایی در سقف، حیاط مرکزی، تالار، بادگیر و اتاقهای پنج دری و سه دری با انواع تزیینات گچ بری و آینه کاری می باشد.
از سال 1383 اشیای جمع آوری شده توسط آقای حسین حیدرزاده شامل انواع سکه ها و مسکوکات تاریخی، ابزار و وسایل مرتبط با زندگی گذشته مردم، زیور آلات نقره، اسناد و نسخ خطی و ... در این موزه نگهداری می شوند.
موزه علوم یزد :
این موزه در قسمت تحتانی دبیرستان ایرانشهر واقع شده و معماری سنتی دارد که توسط آندره گدار( معمار معروف فرانسوی ) طراحی شده است. زیربنای آن بالغ بر 3500 متر مربع بوده و از سال 1369 به عنوان موزه علوم توسط اداره کل آموزش و پرورش یزد افتتاح گردیده است.
این موزه شامل بخش های مختلف از قبیل فیزیک، زمین شناسی ، نجوم، جانور شناسی ، گیاه شناسی، تاریخ طبیعی و کارگاه تاکسی درمی است ؛ که با ارائه امکانات، فن آوریها و تکنولوژی های آموزشی سعی در ارتقاء دانش محققان و پژوهشگران علوم مذکور دارد.موزه تاریخ طبیعی مرکز مطالعات زیست محیطی یزد :
ساختمان این موزه یک سالن بزرگ دو طبقه می باشد که در کنار ساختمان اداری اداره کل محیط زیست استان یزد واقع شده و از سال 1383 به عنوان موزه مورد استفاده قرار گرفته است.
گونه های مختلف جانوری از قبیل یوزپلنگ ، روباه، گرگ و انواع پرندگان
شکاری و زینتی، آبزی و کنارآبزی به صورت تاکسی درمی شده در این موزه
نگهداری می شوند.