يزد به‌عنوان دومين شهر خشت خام جهان، تعداد زيادي از آثار ديدني باقيمانده از گذشتگان را در خود جا داده است؛ به نحوي كه هرساله خيل عظيمي از گردشگران براي ديدن اين جاذبه‌هاي تاريخي به اين ديار سفر مي‌كنند.
شهرستان یزد، به علت قرار گرفتن در کمربند خشک جهانی، دارای زمستان‌های سرد و نسبتا مرطوب و تابستان‌های گرم و طولانی و خشک است، از سنت غذایی خاصی پیروی کرده و تابستان گرم، خشک و طولانی را با انواع آش‌ها و زمستان سرد را با غذاهای شیرین و شیرینی‌جات معروف خود سپری می‌کند. همچنین مردم یزد به استفاده از انواع گیاهان دارویی معروف هستند که در سایر شهرهای ایران نسبتا به فراموشی سپرده شده‌است. به علاوه در یزد بسیاری از غذاهای سنتی دارای مفاهیم ارزشی خاص خود بوده و هر یک آنها در مراسم و مناسبت خاصی استفاده می‌شوند.
مردم يزد را به‌عنوان شهر باقلوا و قطاب مي‌شناسند چرا كه در اين شهر تاريخي، شيرينيهاي سنتي مانند باقلوا، قطاب، لوز، نارگيل، پشمك، نان‌برنجي و حاجي بادام تهيه مي‌شود كه در زمره خوشمزه‌ترين شيرينيهاي ايران و از مهم‌ترين سوغاتی‌های اين استان است. شيريني‌پزي در يزد سابقه‌اي طولاني دارد و در بين اين شيريني‌ها، باقلوا قديمي‌ترين محسوب مي‌شود؛ انگار طعم اصلي بادام و پسته را تنها مي‌توان در اين شيرينيهاي اصيل و سنتي احساس كرد. اصلاً مگر مي‌شود به يزد آمد و از كنار شيرينيهاي سنتي آن به راحتي گذشت. بسياري از مسافران و گردشگران در هنگام بازگشت به شهر و حتي كشور خود حتماً شيريني يزد را به‌عنوان سوغات اين شهر به همراه خود مي‌برند و حتي برخي از يزدي‌ها در هنگام سفر به ديگر شهرها آن را به‌عنوان تحفه براي ميزبان خود تهيه مي‌كنند.
حاجي خليفه در اصطلاح يزدي‌ها به قنادي‌هايي گفته مي‌شود كه شيرينيهاي محلي در آنها توليد و فروخته مي‌شود ولي با اين حال شيريني حاج خليفه با قدمتي قريب يك قرن توانست در ميان مردم كشورمان شهره عام و خاص شود.
يكي از فعالان اين بخش در مورد مرحوم حاج «خليفه علي رهبر» می گوید: خليفه علي رهبر يكي از قديمي‌ترين‌هاي شيريني‌پزهاي يزد است،او در ابتدا يك كارگر ساده شیرینی‌پزی بود كه با خلاقيت خود مورد توجه كارفرما قرار گرفت و به سرعت درجات‌ترقي در این رشته را پیمود به‌طوري كه در سال 1295 هجري شمسي مطابق با سال 1916 ميلادي، به‌عنوان يكي از متخصصان رشته شیرینی پزی اصيل يزد كه در عصر خود سرآمد استادان شيريني‌پز ايران بود، با راه‌اندازي كارگاهي كوچك در بازار حاجي قنبر يزد، مؤسسه‌اي را بنيان گذاشت كه امروز به نام بنگاه شیرینی پزی حاجي خليفه علي رهبر و شركا در سراسر دنيا شهرت دارد.
«كاظم فردوسيان» كه از نوادگان يكي از شركای اين بنگاه است، ادامه مي‌دهد: اين استاد بزرگ يا خليفه در طول دوران فعاليت توليدي با استفاده از تخصص و تبحر خود و به كار بردن مرغوب‌ترين مواد اوليه طبيعي موفق شد با توليد انواع شيرينيهاي يزدي با كيفيت بي‌نظير، نام شهر باستاني يزد را همزمان با شيرينيهاي مؤسسه خود در سراسر دنيا پرآوازه كند.
وي مي‌گويد: مرحوم حاج مرتضي شيريني‌ساز و مرحوم حاج «حسن فردوسيان» از مؤسسان و شركايي بودند كه از بدو تأسيس در كنار مرحوم حاج خليفه«علي رهبر» بودند و در حال حاضر، فرزندان و نوادگان آنها اين كار را ادامه مي‌دهند. فردوسيان بيشترين استقبال مردم از شيرينيهاي سنتي يزد را مربوط به شيريني باقلوا، پشمك و قطاب ذكر مي‌كند و ادامه مي‌دهد: مشتريان اين شیرینی پزی از تمام اقشار جامعه هستند و قيمت‌ها نيز طبق نرخ‌نامه اعلامي به تمام شيريني‌فروشي‌هاي استان اعمال مي‌شود، هرچند كه در يك سال گذشته هيچ تغييري در آن صورت نگرفته است. وي با بيان اين‌كه 90درصد شيرينيهاي يزدي در اعياد و مراسم شادي مصرف مي‌شود، كار شیرینی پزی را يك حرفه فصلي مي‌داند و اظهار مي‌كند: گاهي در اعياد حدود 2 تن شيريني توليد مي‌‌کنیم.
فردوسيان عنوان مي‌كند: صادرات شيريني يزدي در داخل كشور و به ديگر استان‌ها انجام مي‌شود ولي در مورد صادرات آن به خارج از كشور بايد گفت در حالي كه اين نوع شيريني در دنيا به چشم مي‌خورد اما به‌صورت مستقيم از يزد صادر نمي‌شود.
وي از سوء‌استفاده‌هايي كه در گذر زمان از نام حاج خليفه رهبر صورت گرفته و تاكنون نيز ادامه دارد، گله مي‌كند و مي‌گويد: متأسفانه هر شیرینی پزی با تقليد از اين نام و پيشوند كلمه «حاج خليفه» محصولات خود را عرضه مي‌كنند. یکی از فعالان حرفه شیرینی‌پزی از تلاش برای تولید شیرینی بدون قند خبر داد. یزد بالاترین آمار بیماری دیابت را در کشور داراست.
فردوسيان به برنامه‌هاي توسعه‌اي در حوزه شيريني‌پزي اشاره و اضافه مي‌كند: توليد شيريني مرتباً در حال توسعه است لذا مدت‌هاست كه برنامه‌اي را تدارك ديديم تا شيريني براي ديابتي‌ها توليد كنيم، البته در ابتدا با مشكلاتي روبه‌رو بوديم به‌عنوان نمونه براي پخت شكرهاي ديابتي با مشكل مواجه مي‌شديم و شكر، تغيير ماهيت نشان مي‌داد ولي در نهايت از سوي متخصصان داروساز، محصولي پيشنهاد شد كه اكنون در حال آزمايش روي آن براي تهيه شيريني خاص بيماران ديابتي هستيم و در صورت مناسب بودن اين محصول، از آن بهره‌خواهيم گرفت.
مردم يزد را به‌عنوان شهر باقلوا و قطاب مي‌شناسند چرا كه در اين شهر تاريخي، شيرينيهاي سنتي مانند باقلوا، قطاب، لوز، نارگيل، پشمك، نان‌برنجي و حاجي بادام تهيه مي‌شود كه در زمره خوشمزه‌ترين شيرينيهاي ايران و از مهم‌ترين سوغاتی‌های اين استان است. شيريني‌پزي در يزد سابقه‌اي طولاني دارد و در بين اين شيريني‌ها، باقلوا قديمي‌ترين محسوب مي‌شود؛ انگار طعم اصلي بادام و پسته را تنها مي‌توان در اين شيرينيهاي اصيل و سنتي احساس كرد. اصلاً مگر مي‌شود به يزد آمد و از كنار شيرينيهاي سنتي آن به راحتي گذشت. بسياري از مسافران و گردشگران در هنگام بازگشت به شهر و حتي كشور خود حتماً شيريني يزد را به‌عنوان سوغات اين شهر به همراه خود مي‌برند و حتي برخي از يزدي‌ها در هنگام سفر به ديگر شهرها آن را به‌عنوان تحفه براي ميزبان خود تهيه مي‌كنند.
حاجي خليفه در اصطلاح يزدي‌ها به قنادي‌هايي گفته مي‌شود كه شيرينيهاي محلي در آنها توليد و فروخته مي‌شود ولي با اين حال شيريني حاج خليفه با قدمتي قريب يك قرن توانست در ميان مردم كشورمان شهره عام و خاص شود.
يكي از فعالان اين بخش در مورد مرحوم حاج «خليفه علي رهبر» می گوید: خليفه علي رهبر يكي از قديمي‌ترين‌هاي شيريني‌پزهاي يزد است،او در ابتدا يك كارگر ساده شیرینی‌پزی بود كه با خلاقيت خود مورد توجه كارفرما قرار گرفت و به سرعت درجات‌ترقي در این رشته را پیمود به‌طوري كه در سال 1295 هجري شمسي مطابق با سال 1916 ميلادي، به‌عنوان يكي از متخصصان رشته شیرینی پزی اصيل يزد كه در عصر خود سرآمد استادان شيريني‌پز ايران بود، با راه‌اندازي كارگاهي كوچك در بازار حاجي قنبر يزد، مؤسسه‌اي را بنيان گذاشت كه امروز به نام بنگاه شیرینی پزی حاجي خليفه علي رهبر و شركا در سراسر دنيا شهرت دارد.
«كاظم فردوسيان» كه از نوادگان يكي از شركای اين بنگاه است، ادامه مي‌دهد: اين استاد بزرگ يا خليفه در طول دوران فعاليت توليدي با استفاده از تخصص و تبحر خود و به كار بردن مرغوب‌ترين مواد اوليه طبيعي موفق شد با توليد انواع شيرينيهاي يزدي با كيفيت بي‌نظير، نام شهر باستاني يزد را همزمان با شيرينيهاي مؤسسه خود در سراسر دنيا پرآوازه كند.
وي مي‌گويد: مرحوم حاج مرتضي شيريني‌ساز و مرحوم حاج «حسن فردوسيان» از مؤسسان و شركايي بودند كه از بدو تأسيس در كنار مرحوم حاج خليفه«علي رهبر» بودند و در حال حاضر، فرزندان و نوادگان آنها اين كار را ادامه مي‌دهند. فردوسيان بيشترين استقبال مردم از شيرينيهاي سنتي يزد را مربوط به شيريني باقلوا، پشمك و قطاب ذكر مي‌كند و ادامه مي‌دهد: مشتريان اين شیرینی پزی از تمام اقشار جامعه هستند و قيمت‌ها نيز طبق نرخ‌نامه اعلامي به تمام شيريني‌فروشي‌هاي استان اعمال مي‌شود، هرچند كه در يك سال گذشته هيچ تغييري در آن صورت نگرفته است. وي با بيان اين‌كه 90درصد شيرينيهاي يزدي در اعياد و مراسم شادي مصرف مي‌شود، كار شیرینی پزی را يك حرفه فصلي مي‌داند و اظهار مي‌كند: گاهي در اعياد حدود 2 تن شيريني توليد مي‌‌کنیم.
فردوسيان عنوان مي‌كند: صادرات شيريني يزدي در داخل كشور و به ديگر استان‌ها انجام مي‌شود ولي در مورد صادرات آن به خارج از كشور بايد گفت در حالي كه اين نوع شيريني در دنيا به چشم مي‌خورد اما به‌صورت مستقيم از يزد صادر نمي‌شود.
وي از سوء‌استفاده‌هايي كه در گذر زمان از نام حاج خليفه رهبر صورت گرفته و تاكنون نيز ادامه دارد، گله مي‌كند و مي‌گويد: متأسفانه هر شیرینی پزی با تقليد از اين نام و پيشوند كلمه «حاج خليفه» محصولات خود را عرضه مي‌كنند. یکی از فعالان حرفه شیرینی‌پزی از تلاش برای تولید شیرینی بدون قند خبر داد. یزد بالاترین آمار بیماری دیابت را در کشور داراست.
فردوسيان به برنامه‌هاي توسعه‌اي در حوزه شيريني‌پزي اشاره و اضافه مي‌كند: توليد شيريني مرتباً در حال توسعه است لذا مدت‌هاست كه برنامه‌اي را تدارك ديديم تا شيريني براي ديابتي‌ها توليد كنيم، البته در ابتدا با مشكلاتي روبه‌رو بوديم به‌عنوان نمونه براي پخت شكرهاي ديابتي با مشكل مواجه مي‌شديم و شكر، تغيير ماهيت نشان مي‌داد ولي در نهايت از سوي متخصصان داروساز، محصولي پيشنهاد شد كه اكنون در حال آزمايش روي آن براي تهيه شيريني خاص بيماران ديابتي هستيم و در صورت مناسب بودن اين محصول، از آن بهره‌خواهيم گرفت.
باقلوا (لوز پسته، لوز بادامی یا بیدمشک، لوز نارگیلی، لوز مخلوط دورنگ)، لوز ترحیمی، کیک یزدی، کیک تخته‌ای، حاجی بادام، نان برنجی، نان پنجره‌ای، نقل یزدی، قطاب، پشمک، آب‌نبات مغزی، سوهان آردی،سوهان خانی، نان نارگیلی، نان منقا و باقلوا شامی که به دلیل نیاز داشتن مقدار زیادی هل و گلاب و شربت تولید آن مقرون به صرفه نیست.
جالب است بدانید:کیک خامه ای در سال 1331 وارد یزد شد و فقط یک کارگر روش تولید آن را میدانست که در مغازه حاج خلیفه علی رهبر کار می کرد ؛ غالب شیرینی های فرنگی و به اصطلاح دانمارکی هم در حدود سال 1339 در یزد متداول شدند که اولین « فرنگی ساز » شیرینی در یزد هم آقای محمد علی سرپوش بود.