روس ها اين روزها تعارف را کنار گذاشته اند و بر سر ميز شام آمده اند. اگر تا ديروز حمايت روسيه از سوريه به وتو قطعنامه هاي آمريکا و همپيمانانش در سازمان ملل محدود مي شد و شک و شبهه اي در ادامه حمايت مسکو از دمشق وجود داشت اما حالا همه کارشناسان سياسي در خاورميانه بر اين اعتقادند که مسکو هرگز دمشق و نظام سوريه به رهبري بشار اسد را رها نخواهد کرد
به گرارش تابناک بوشهر، عليرضا رضاخواه نوشت: روس ها اين روزها تعارف را کنار گذاشته اند و بر سر ميز شام آمده اند. اگر تا ديروز حمايت روسيه از سوريه به وتو قطعنامه هاي آمريکا و همپيمانانش در سازمان ملل محدود مي شد و شک و شبهه اي در ادامه حمايت مسکو از دمشق وجود داشت اما حالا همه کارشناسان سياسي در خاورميانه بر اين اعتقادند که مسکو هرگز دمشق و نظام سوريه به رهبري بشار اسد را رها نخواهد کرد و در برابر خواسته هاي غرب و برخي کشورهاي عربي که خواستار سقوط نظام سوريه هستند، مقاومت و ايستادگي خواهد کرد. از روزهاي نخست ماه سپتامبر تا کنون خبرها درباره افزايش فعاليت نظامي روسيه در سوريه افزايش يافته است.
خبرهايي درباره ارسال تجهيزات جنگي تازه روسي به سوريه مانند تحويل جنگنده‌هاي مدرن ميگ ۳۱ به ارتش سوريه، انتقال يک پايگاه سيار کنترل پروازهاي هوايي به فرودگاهي در جنوب لاذقيه، انتقال صدها نظامي روس و ايجاد اقامت‌گاه‌هاي پيش‌ساخته براي آنها در لاذقيه و طرطوس. برخي منابع عربي حتي خبر داده‌اند که کارشناسان روسيه کنترل فرودگاهي در جنوب لاذقيه در غرب سوريه را به دست گرفته‌اند. روزنامه «الحيات» چاپ بيروت روز چهارشنبه (۹ سپتامبر) نوشت روسيه علاوه بر اعزام افسران عالي‌رتبه، به زودي تعدادي خلبان نيز به سوريه اعزام خواهد کرد تا هدايت جنگنده‌هاي پيشرفته ميگ ۳۱ و هواپيماهاي جاسوسي را بر عهده بگيرند. به نوشته اين روزنامه لبناني واحدهايي از سربازان روس نيز به زودي وارد سوريه مي‌شوند تا مسئوليت فرماندهي جنگ در برابر تروريست هاي داعش و القاعده به ويژه در مناطق پيرامون لاذقيه را بر عهده بگيرند.
منابع آمريکا حتي پا را فراتر گذاشته و مي‌گويند نيروهاي نظامي روسيه با هواپيما و کشتي‌هاي جنگي به‌طور مستقيم در جنگ داخلي سوريه درگير شده‌اند. اسپوتنيک، خبرگزاري چند زبانه روسيه در تحليلي مي نويسد"با کنارهم چيدن شتاب اتفاقات مختلف طي يکي دو ماه اخير در منطقه خاورميانه مي توان پيش بيني کرد که همه در حال آماده شدن براي يک جنگ استخوان شکن که سرنوشت آينده خاورميانه را تعيين خواهد کرد هستند."اما واقعيت چيست؟ افزايش تحرکات نظامي روس ها در سوريه به چه معني است؟ آيا استراتژي مسکو در قبال خاورميانه تغيير کرده است؟ چه ارتباطي ميان طرح جديد پوتين براي خاتمه دادن به بحران سوريه و اقدامات اخير مسکو وجود دارد؟ براي پاسخ به اين سوالات مي توان گمانه هاي زير را مطرح کرد:
آماده سازي مقدمات براي طرح مسکو
مسکو مدتي است که تلاش دارد، ائتلافي منطقه اي را براي مقابله با داعش ايجاد کند. ائتلافي که در آن هم سعودي ها حضور داشته باشند و هم ايراني ها، هم مخالفان مسلح اسد و هم ارتش سوريه، هم مسکو و هم واشنگتن. ولاديمير پوتين، رئيس جمهور روسيه، مي‌گويد که بشار اسد آماده است که انتخابات پارلماني برگزار کند و قدرت را با بخش‌هاي سالم اپوزيسيون تقسيم کند. وي هفته پيش گفت: "ما در واقع مي‌خواهيم ائتلافي بين‌المللي براي مبارزه با تروريسم و افراط‌گرايي شکل بدهيم." پوتين، گفته است: "اگر نمي‌شود ميان کشورهايي که مي‌خواهند با تروريسم مبارزه کنند مستقيما و در ميدان جنگ همکاري به وجود آورد، دست کم مي‌توان شکلي از هماهنگي را بين آنها پديد آورد." يکي از گزينه هاي احتمالي که مي توان در رابطه با تحرکات نظامي روسيه در سوريه مطرح کرد، ايجاد آمادگي و مقدمه چيني براي اجراي چنين طرح فراگيري است.
روسيه قصد دارد به‌صورت موازي فرآيند سياسي را همراه با عمليات نظامي عليه گروه‌هاي تروريستي در سوريه پيش ببرد. کارشناسان مي گويند فعاليت جديد نظامي در سوريه به سخنراني رئيس جمهوري روسيه در مجمع عمومي سازمان ملل ارتباط دارد؛ جايي که وي قرار است درباره پيشنهاد خود براي تشکيل ائتلاف بزرگ ضد تروريستي که روسيه بخش مهمي از آن خواهد بود صحبت کند. بنابراين آن ها تلاش مي‌کنند تا فعاليت بيشتري داشته باشند و نشان دهند که جديت دارند.
محدود سازي اقدامات آمريکا
گمانه ديگري که مي تواند در اين رابطه مطرح شود، تلاش مسکو براي ايجاد توازن قوا در سوريه و محدود سازي اقدامات واشنگتن در اين کشور است. آمريکايي ها اخيرا با افزايش تعداد مشاوران نظامي خود در اردن و قطر سرعت آموزش نيروهاي مسلح مخالف دمشق و همچنين سرعت تجهيز آنان به سلاح هاي مدرن را افزايش داده اند، اقدامي که توازن قوا در نبردهاي ميداني را به نفع تروريست هاي مسلح از بين برده است. علاوه بر اين حضور نظامي روس ها در سوريه مي تواند تلاشي براي محدود کردن گزينه‌هاي نظامي آمريکا در اين کشور باشد.
در همين راستا به تازگي مسکو با هدف برگزاري رزمايش دريايي در پيامي به مسئولان قبرس خواهان تغيير مسير پروازهاي عادي اين کشور شده است. تجربه ليبي به مسکو ثابت کرده که بي تحرکي در ميدان نبرد فاجعه بار خواهد بود. شايد از همين رو است که ايالات متحده از کشورهايي که در مسير پرواز ميان روسيه و سوريه قرار دارند خواسته است تا حريم هوايي خود را به روي پروازهاي روسي ببندند، مگر اينکه روسيه بتواند ثابت کند که آن هواپيما حامل تسليحات براي رژيم اسد نيست. بلغارستان به اين خواسته تن داده است، اما يونان که از متحدان ناتو است و عراق که در برابر داعش به کمک هاي آمريکا وابسته است، تاکنون از اجراي اين درخواست سر باززده‌اند.
قدرت نمايي ارتش روس
گمانه ديگر قدرت نمايي ارتش روسيه است. يک سال پيش ائتلاف بين المللي به رهبري ايالات متحده به کارزار نظامي عليه داعش پرداخت. از آن زمان تا کنون داعش اراضي بيشتري را تصرف کرده است. در آن زمان باراک اوباما رئيس جمهور آمريکا اعلام کرد: "ائتلاف ما در حال هجوم است. داعش به دفاع پرداخته ولي آنها خواهند باخت". به گفته مقامات رسمي آمريکا تعداد نيروهاي سازمان تروريستي داعش از زمان حمله ائتلاف تاکنون ثابت مانده است زيرا داعش تروريست هاي کشته شده را به سرعت با تازه وارد هاي احضار شده در سراسر جهان جايگزين کرده است . روس ها مي خواهند در يک مانور نظامي نه تنها ضرب شستي جدي به داعش و جبهه النصره نشان دهند ،بلکه سرشکستگي بزرگي را هم براي آمريکايي ها که بيش از همه به توانايي نظامي شان مي نازند رقم بزنند.
حضور براي روزهاي سخت
گمانه بعدي که مطرح مي شود برنامه ريزي روس‌ها براي شرايط بعد از تقسيم قدرت و حتي کنار گذاشته شدن اسد از قدرت است. بر اساس اين گمانه روس‌ها مي‌خواهند دست بالاتر را براي شکل‌دهي نتيجه تغيير چينش قدرت در سوريه داشته باشند. شاهد مثال اين گمانه تلاش مسکو براي ايجاد يک پايگاه جديد در شهر ساحلي لاذقيه در غرب سوريه است.
در جنوب لاذقيه فرودگاهي است که هم کاربري نظامي و هم غيرنظامي دارد. ظاهرا روسيه درصدد است به دولت سوريه کمک کند تا لاذقيه را در کنترل خود نگاه دارد. از هفته‌هاي اخير ائتلافي از شورشيان مخالف اسد پيشروي به سوي لاذقيه را شروع کرده‌اند. رهبري اين ائتلاف را گروه "جبهه نصرت" شاخه القاعده در سوريه بر عهده دارد. بر اساس اين گمانه افزايش حضور نظامي روسيه در سوريه، به آينده تحولات اين کشور نظر دارد؛ آينده‌اي که گويا ديگر در آن از سوريه يکپارچه خبري نخواهد بود. بنابر گزارش‌ها در آنچه براي آينده سوريه طراحي شده است، منطقه ساحلي ميان لاذقيه و طرطوس نقش کليدي بازي مي‌کند. روسيه مي‌خواهد اين منطقه را به عنوان پلي براي ارتباط با جهان خارج در کنترل نگاه دارد. بخش بزرگي از بيابان‌هاي مرکزي سوريه نيز سهم مخالفان اسد خواهد بود. شمال سوريه به استثناي حلب، مي‌تواند در کنترلِ هنوز تعريف‌نشده بين‌المللي قرار گيرد.
آمادگي براي نظم جديد
گمانه آخر را مي توان در چارچوب آمادگي روسيه براي نظم جديد جهاني عنوان کرد. نظمي که در آن مسکو به دنبال احياء نفوذ و قدرت شوروي سابق است. دفتر نمايندگي روسيه در پيمان آتلانتيک شمالي به تازگي گزارشي با عنوان «روسيه، ناتو، واقعيت‌ها و افسانه‌ها» منتشر کرد که در بخشي از آن ناتو را متهم مي‌کند که در پوشش مقابله با تهديد موشکي ايران در پي ايجاد سيستمي است که امنيت روسيه را به چالش مي‌کشد. طرح پدافند هوايي ناتو در اروپا همواره باعث اختلاف‌هاي شديد ميان روسيه و آمريکا بوده و در پي توافق هسته‌اي شش قدرت جهاني با ايران ، مسکو اعلام کرد که توجيه واشنگتن براي لزوم پيشبرد اين طرح بيش از پيش باورنکردني است. اما واشنگتن بر آن است که حتي اگر توافق هسته‌اي با ايران اجرايي شود تکميل طرح پدافند هوايي ناتو ضروري است.
از همين رو است که روس ها تمرکز نيروهاي راهبردي خود را همچنان بر روي زير دريايي هاي هسته اي حفظ کرده اند. سوريه و به صورت خاص بندر طرطوس در راهبرد دفاعي و امنيتي مسکو نقشي جدي دارد. سوريه در حال حاضر يکي از آخرين اهرم هاي فشار روسيه در خاورميانه است. روسيه در حال حاضر از بندر طرطوس در درياي مديترانه استفاده مي‌کند و اصرار دارد تا آن را حفظ کند. وزارت خارجه روسيه نيز اخيرا در بيانيه اي تصريح کرده است که"حضور روسيه در تمامي مناطق جهان از جمله خاورميانه و بندر طرطوس سوريه واقعا ضروري است تا به اين ترتيب نوعي توازن که از بعد از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي تا کنون جهان نبود آن را احساس مي کند، به وجود آيد."
منبع: روزنامه خراسان