هر سال کمیته یونیسف آلمان، مسابقه‌ای برگزار می‌کند، با عنوان مسابقه جهانی عکس سال. بر اساس بیانیه این بنیاد، عکس‌های این مسابقه قرار است ما را به جهان کودکان ببرد. مسابقه عکس سال 2018 به تازگی برگزار شده و در آن شایان حاجی‌نجف، با مجموعه «دفن کودکی زیر آوار جنگ» شایسته تقدیر شناخته شد.
چند روز پیش برگزیدگان مسابقه جهانی عکس سال 2018 یونیسف اعلام شدند. بر طبق بیانیه این بنیاد هدف از برگزاری این مسایقه این چنین عنوان شده است: «عکس‌های خوب در قیاس با سیل انبوه تصاویر روزمره واجد کیفیتی ویژه هستند. آنها برای لحظاتی نگه‌مان می‌دارند تا دقیق‌تر در آنها نظر کنیم. عکس‌های این مسابقه صرفاً نشانگر واقعیت نیستند، آنها ما را به جهان کودکان می‌برند؛ برخی از آنها شارحِ فلاکت و نومیدی این کودکان هستند و برخی دیگر رویاها و امیدهایشان را نشان می‌دهند. مستندنگاری وضعیت این کودکان، مسئولیت‌مان را در قبال توجه و طرفداری از حقوق‌شان، گوشزد خواهد کرد». در میان برگزیدگان این مسایقه نام یک جوان ایرانی هم به چشم می‌خورد.
کودکان؛ قربانیان مظلوم همه جنگ‌ها
شایان حاجی‌نجف، در سال 1372 در اهواز متولد شد و در حال حاضر به عنوان عکاس و خبرنگار ایسنای خوزستان مشغول به کار است. او با مجموعه عکس «دفن کودکی زیر آوار جنگ» در مسابقه جهانی عکس سال 2018 یونیسف به عنوان عکاس شایسته تقدیر برگزیده شد. در بیانیه این مجموعه آمده است: «شهریور ۱۳۵۹ جنگی میان دو کشور ایران و عراق آغاز شد. این جنگ، طولانی‌ترین نبرد کلاسیک در قرن بیستم و دومین جنگ طولانی قرن پس از جنگ ویتنام است که در آن بیش از ۵۰۰ هزار نفر از نیروهای نظامی و غیر‌نظامی دو کشور کشته شدند. در این جنگ حدود ۱۶ هزار نفر از مردم غیر نظامی در ایران، قربانی حملات موشکی و بمباران منازل مسکونی توسط جنگده‌های نظامی کشور عراق شدند. اولین موشک این جنگ توسط کشور عراق به شهرستان دزفول در خوزستان اصابت کرد. دزفول در طول ۸ سال جنگ، ۱۷۲ بار توسط انواع موشک‌ها مورد حملات هواپیماهای عراقی قرار گرفت.
در این حملات ۷۱۱ نفر کشته شدند که از این تعداد کشته حدود ۲۴۰ نفر کودک بودند. جنگ ایران و عراق سرانجام پس از ۲۸۸۷ روز در مرداد ۱۳۶۷ پایان یافت. کودکانی که در این جنگ در دزفول جان خود را از دست دادند، تنها تعداد اندکی از کودکانی هستند که هر روز در سراسر جهان، قربانی جنگ می‌شوند، جنگی که نه آن را آغاز کرده‌اند و نه حتی درکی از معنای آن دارند». این عکاس درباره مجموعه عکسی که از او در این مسابقه جهانی انتخاب شده، به «ابتکار» می‌گوید: مجموعه عکس «دفن کودکی زیر آوار جنگ» مربوط می‌شود به کودکانی که در هشت سال جنگ ایران و عراق بر اثر حملات موشکی به دزفول (به عنوان اولین شهری که مورد حمله موشکی عراق قرار گرفت) شهید شدند. وقتی این ایده به ذهنم رسید، مزارهایی را که این کودکان در شهرستان دزفول در آنها دفن شده بودند، پیدا کردم و از عکس‌هایی که از آنها در قبرستان و بالای مزارهایشان باقی مانده بود، عکاسی کردم.
او ادامه می‌دهد: این بچه‌ها، نه شروع‌کننده جنگ بودند و نه پایان‌دهنده آن. آنها هیچ درکی از جنگ نداشتند ولی قربانی جنگ شدند. در سراسر دنیا همین اتفاق می‌افتد. کودکان قربانیان جنگ هستند و حالا این مجموعه تلاش کرده تا بخش کوچکی از قربانی شدن کودکان بر اثر جنگ را به تصویر بکشد. در همین قبرستان‌ها بودند خواهر و برادری که با هم در موشک‌باران دزفول شهید شدند. حتی در میان این کودکان نوزادی سه روزه هم به چشم می‌خورد.
دغدغه داشتم
حاجی‌نجف، متولد سال‌های پس از جنگ است و به چشم خود آن را ندیده، بنابراین شاید جالب باشد که بدانیم چرا این موضوع برای او جذاب شده است. این عکاس درباره انگیزه‌اش می‌گوید: سن من به جنگ نمی‌رسد، اما شاید هر روزی که در خوزستان می‌گذرانیم، می‌توانیم آثار جنگ را در تک‌تک خانواده‌ها و در قلبهایشان مشاهده کنیم. خانواده‌های شهدا، جانبازان و ایثارگران هنوز هم با پیامدهای جنگ تحمیلی دست به گریبان‌‌اند. در شهرهای استان خوزستان، مثل اهواز، دزفول، خرمشهر، آبادان و ... هم به عنوان شهرهایی که به صورت مستقیم با جنگ درگیر بودند، این موضوع بسیار پررنگ است. اما دلیل اینکه من به کودکانی که در جنگ تحمیلی به شهادت رسیدند، پرداختم این بود که در خانواده مادری‌ام، دو کودک بر اثر حملات موشکی عراق قربانی شده بودند. بنابراین تصمیم گرفتم تا مظلومیت این کودکان و تمام کودکانی را که هر روز در سراسر دنیا، در کشورهایی مانند سوریه، یمن، افغانستان، عراق و ... قربانی می‌شوند به تصویر بکشم. باید جایی این دغدغه بروز داده شود که بچه‌ها که هیچ‌گاه جنگ را آغاز نمی‌کنند، چرا قربانی جنگ هستند؟ تلاش کردم تا بتوانم مظلومیت کودکان را نشان بدهم. حاجی‌نجف عکاس با توضیح درباره چگونگی شرکت در این مسابقه می‌گوید: اصل این مجموعه شامل 25 فریم بود که در خبرگزاری ایسنا منتشر شد. اما بر طبق قوانین یونیسف برای شرکت در مسابقه عکس سال، عکاسان باید بین 10 تا 15 فریم را به بنیاد تحویل دهند که من برای این مسابقه 15 فریم را به مسابقه فرستادم. عکاسان مبتدی نمی‌توانند به صورت مستقیم در این جشنواره شرکت کنند، شرایط حضور عکاسان مبتدی که مقام بین‌المللی خاصی ندارند یا عکاسانی که عضو هیچ آژانس عکس معتبری در دنیا نیستند، این است که یک عکاس شناخته‌شده در دنیا، شما را به یونیسف معرفی و تایید کند. من را آقای مجید سعیدی به این بنیاد معرفی کردند و من توانستم ثبت‌نام کنم و بعد هم مجموعه عکسم را برای یونیسف ارسال کردم. او درباره جایزه هم گفت: دقیقا نمی‌دانم. اما در فراخوان جشنواره عنوان شده بود که مبالغ نقدی تا زمان اهدای جوایز مشخص نیست، اما این عکس‌ها در نمایشگاهی به نمایش درمی‌آیند و به عکاسان گواهینامه‌ای هم اهدا می‌شود.
کم‌لطفی رسانه‌ها
حاجی‌نجف از رسانه‌های داخلی به دلیل پوشش ندادن این اتفاق گله دارد. او می‌گوید: یکی از گلایه‌های اساسی من واکنش رسانه‌های داخلی است. من خودم از جنس رسانه هستم، گرچه دوستان رسانه‌ای من به من لطف داشتند و شخصا تبریک گفتند، اما واکنش رسانه‌ای نسبت به اینکه فردی از ایران در این مسابقه شایسته تقدیر شناخته شد، چندان شایسته نبود. نه فضای مجازی، نه صدا و سیما و نه روزنامه‌ها خبری از این اتفاق را منتشر نکردند. این اتفاق، افتخاری بود برای مردم شهرم، استانم و کشورم. من مظلومیت کودکانی را به دنیا نشان دادم که در جنگ تحمیلی شهید شدند. شاید سال‌ها طول بکشد که کسی بتواند شهادت مظلومانه کودکان ایرانی را در جنگ هشت ساله ایران و عراق به دنیا نشان بدهد. اما این مجموعه عکس راه خودش را پیدا کرد. اما تا جایی که رصد کردم به جز خبرگزاری ایسنا که خودم در آن مشغول هستم و عکس‌ها در آنجا هم منتشر شده بود، این خبر را پوشش ندادند. شاید رسانه‌های داخلی خیلی دغدغه فرهنگی ندارند. بعضی از واکنش‌ها، استعدادها را به سمت خاموش شدن می‌برد.
حاجی‌نجف دوست دارد شرایطی فراهم شود تا این مجموعه را در جایی به نمایش بگذارد. او می‌گوید: امیدوارم این مجموعه در کشور به نمایش درآید. به عنوان مثال باغ‌موزه دفاع مقدس در تهران می‌تواند گزینه خیلی خوبی باشد برای نمایش این عکس‌ها که مظلومیت بچه‌های سرزمین ما را به دنیا نشان داد. حتی اگر بشود این عکس‌ها در کشورهای دیگر به نمایش درآیند، به نظرم اتفاق بسیار خوبی هم برای من و هم برای کشورم خواهد بود.
منبع: روزنامه ابتکار
