اگر این روزها از حال و روز حمام تاریخی صفویه(نیلوفر) سراغ بگیری حال خوشی ندارد چرا که اعتبارات مرمت آن قطره چکانی تزریق می شود.
حمام تاریخی صفویه(نیلوفر) به عنوان یکی از آثار مهم تاریخی دیار سیدجمال‌الدین اسدآبادی، مهجور مانده به حدی که یک فرصت طلایی برای توسعه صنعت گردشگری از دست رفته است.
به گزارش فارس، دوره صفویه، یکی از دوره‌های تاریخی کشور است که بسیاری از هنرها و بناهای ارزشمند مربوط به این دوره بوده است، در این دوره آثار باارزشی با معماری زیبا به دست پرتوان هنرمندان و معماران ایرانی ساخته شده که نمونه‌ای از این آثار، حمام صفویه (نیلوفر) اسدآباد است، حمامی که در یکی از قدیمی‌ترین کوچه‌های شهر واقع شده است.
این بنای تاریخی که به حمام قدیمی بازار، حمام گلستان و حمام شیخ علی‌خان معروف بوده، در محل کاروانسرا و بازار امروزی قرار گرفته و در دوران گذشته گرمابه‌ای برای استفاده مردم اسدآباد بوده است.
برای ارائه پیشینه‌ای از این حمام، سند یا کتیبه‌ای در دست نیست اما با توجه به قدمت تاریخی آب‌انبار و مسجد جامع، می‌توان پایه‌های بنا را متعلق به دوره صفویه دانست.
حمام تاریخی صفویه (نیلوفر) همچنان در دست مرمت است
این بنای تاریخی از لحاظ ساختمانی دارای چند قسمت مختلف از جمله جلوخان و سردر ورودی، سر بینه، مخزن است که به یکدیگر مرتبط هستند، ورودی این بنا از طریق راه پله‌ای به پهنای 55 .1 متر به محوطه شش ضلعی به قطر 67 .2 متر با پوشش گنبدی راه دارد و از طریق آن وارد سر بینه می‌شدند.
سر بینه هم محوطه‌ای هشت ضلعی است که در 6 ضلع آن، 6 صفه برای رخت کندن ساخته شده و سقف همه این صفه‌ها جناغی است.
راهروی ورودی به گرمخانه به پهنای 95 و درازای آن 520 متر و بلندی آن تا تیزی طاق 170 سانتی‌متر است که طاق هر دو راهرو جناغی است.
البته گرمخانه از سه قسمت مجزا از یکدیگر ساخته شده که بر روی هر یک از این سه بخش یک طاق گنبدی زده شده و در ضلع غربی بخش مرکزی، خزینه آب گرم قرار دارد، امروز از مخزن آب گرم حمام استفاده می‌شود
میراثی از دوران صفویه در گمنامی میان مردمان امروزی
این گرمابه به عنوان اثری ملی به ثبت رسیده، اما تنها افسوسی بر آن باقی است زیرا وقتی از کوچه‌ای که این بنای تاریخی در آن واقع شده؛ می‌گذری، تنها یک در بسته گمنام از آن می‌بینی؛ شاید هم روزی بر اثر بی‌توجهی‌ها به مخروبه‌ای تبدیل شود.
با توجه به اینکه بناهای تاریخی به عنوان یک فرهنگ در جامعه هستند، نباید از آن غافل شد و باید با بازسازی و مرمت آن‌ها را به نسل‌های آینده بشناسانیم چرا که این بناها یادآور نحوه زندگانی و سرگذشت بزرگان و نیاکان ماست.
البته تعمیر و مرمت این بنای تاریخی از سوی میراث فرهنگی اسدآباد در طی چند سال و چند مرحله صورت گرفته که البته هنوز این مرمت به اتمام نرسیده است.
تأکید فرماندار بر مرمت و بازگشایی سریع‌تر این اثر تاریخی
فرماندار شهرستان اسدآباد، بر آماده‌سازی دو اثر عمده تاریخی اسدآباد تأکید کرد و گفت: طی یک سال اخیر، بنده بارها به میراث فرهنگی در زمینه مرمت و بهره‌برداری از این بناها تأکید کردم چراکه شهر اسدآباد چندان آثار تاریخی ماندگاری که قابلیت دسترسی فیزیکی داشته باشد، ندارد و تنها دو اثر عمده آب انبار و حمام صفویه است که باید برای بازدید عموم آماده شود.
مسعود بکائی با بیان اینکه بسیاری از مردم اسدآباد نیز از وجود ظرفیت‌های فرهنگی و تاریخی شهرستان بی‌خبر هستند، خواستار آماده شدن حمام و آب‌انبار صفوی اسدآباد برای بازدید عموم در سال آینده شد.
وی تأکید کرد: برای دفاع از قابلیت و هویت این دیار باید با آثار تاریخی و فرهنگی آن آشنا شویم و این امر میسر نخواهد بود تا زمانی که مردم از این آثار بازدید کنند.
فرماندار اسدآباد با اشاره به اینکه مالکیت حمام صفویه متعلق به شهرداری است، اظهار کرد: اگر مالکیت این اثر تاریخی در اختیار میراث فرهنگی و یا دولت بود، برای اینکه واسطه دیگری اضافه نشود، مستقیماً با یک بهره‌بردار بخش خصوصی قرارداد بسته و به موقع از آن بهره‌برداری می‌شد.
وی ادامه داد: اگر این بنا تحویل شهرداری باشد، نمی‌تواند از این اثر تاریخی به خوبی بهره‌برداری کرد پس باید آن را به بخش خصوصی واگذار کند، اما اگر مالکیت این اثر در اختیار میراث فرهنگی بود، می‌توانست با واگذاری این اثر به بخش خصوصی، از محل درآمدهای آن در راستای حفظ و نگهداری اقدام کند.
قطره چکانی اعتبارات پاسخگوی مرمت بنای تاریخی نیست
بکائی با بیان اینکه سال گذشته برای مرمت و بازسازی حمام صفویه 74 میلیون تومان از محل اعتبارات ملی مصوب شده بود، افزود: از این میزان تنها 45 میلیون تومان آن تخصیص یافته که مرمت و بازسازی این اثر با اعتبارات قطره‌چکانی پاسخگو نیست.
وی در خصوص اختصاص اعتبارات سال جاری نیز، گفت: هنوز این اعتبارات ابلاغ نشده است.
رئیس میراث فرهنگی اسدآباد نیز در گفت‌وگو با فارس از وضعیت اسف‌بار حمام صفویه در قبل از آغاز مرمت و بازسازی آن سخن گفت و اینکه چطور فاضلاب مسجد جامع که در همجواری این بنا قرار گرفته، آن را به مخروبه تبدیل کرده بود.
کامران اکبری‌شایگان با بیان اینکه اثر تاریخی حمام صفویه در سال 87 از سوی شهرداری تحویل میراث فرهنگی شده، اظهار کرد: فاضلاب مسجد جامع به داخل این بنا جاری شده که آن را تخلیه کردیم.
وی تصریح کرد: در مرحله اول بعد از تخلیه فاضلاب، عملیات جمع‌آوری کاه‌گل پشت‌بام، لایه‌برداری و سبک‌سازی طاق‌ها و تعویض آجرهای فرسوده، جمع‌آوری الحاقات اضافی، دوغ‌آب‌ریزی پشت‌بام، سیمان‌کاری با ضخامت 3 سانتی متر، شفته‌ریزی، اجرای اندود سیمان، ایزوگام و اصلاح ناودان‌ها و نصب 14 عدد نورگیر را انجام دادیم.
شهرداری توان بهره‌برداری از حمام صفویه را ندارد
رئیس میراث فرهنگی اسدآباد ادامه داد: سال 88 نیز عملیات مرمت فضای داخلی حمام شامل کندن کف حمام و خاک‌برداری آن، لایه‌برداری سطوح سیمانی و دیوارها، برچیدن سطوح کاشی‌کاری و سرامیکی بدنه‌ها، جمع‌آوری الحاقات منصوبه در داخل حمام شامل دوش‌ها، انجام شد.
وی افزود: جمع‌آوری لوله‌ها و اتصالات آب، عملیات پی گردی مسیر فاضلاب در ورودی و گرمخانه بنا، اجرای سیستم فاضلاب و هدایت فاضلاب به خارج و اتصال به مسیر، آواربرداری و حفر کانال رطوبت و گرمینه و سرمینه حمام به عمق 80 سانت، پی‌چینی کانال رطوبت با ملات سنتی، آجر و سنگ، خالی کردن بند آجرها، تمیز، تعویض بندکشی مجدد آجرها برای استحکام‌بخشی بنا از دیگر عملیات‌های انجام شده بود.
اکبری‌شایگان یادآور شد: در مرحله بعدی نیز عملیات مرمت و بازسازی در ورودی و صندوقه کردن بدنه حمام در سال 90 و 91 انجام شده است.
وی با بیان اینکه اجرای عملیات نورپردازی، سیستم دفع فاضلاب و خروج فاضلاب از حمام از جمله عملیات‌هایی است، افزود: برای اجرای این عملیات‌ها و اتمام این پروژه 200 میلیون تومان نیاز است.
توسعه اسدآباد در بخش میراث فرهنگی صفر است
این مسئول با بیان اینکه مالکیت این بنای تاریخی در اختیار شهرداری است، خاطرنشان کرد: البته به دلیل ثبت این حمام در فهرست آثار ملی، میراث فرهنگی؛ عملیات حفاظت و مرمت آن را برعهده دارد.
وی بیان داشت: شهرداری توان بهره‌برداری از این بنا را ندارد و در نهایت آن را به بخش خصوصی واگذار می‌کند، اما میراث فرهنگی سه طرح بزرگ برای این بنا دارد.
اکبری‌شایگان ادامه داد: طرح‌های میراث فرهنگی برای بنای تاریخی حمام صفویه تبدیل آن به حمام موزه، ایجاد سفره خانه‌سنتی و تبدیل به بخش فرهنگی مانند کتابخانه موزه است.
وی با اشاره به اینکه حمام صفویه متعلق به 500 سال پیش است و در زمان خود در مسیر اصلی کاروانسرا قرار داشته، تصریح کرد: این حمام در سال 1380 با شماره 5049 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
تنها 6 اثر تاریخی در اسدآباد بازدیدکننده عمومی دارد
این مسئول با بیان اینکه 150 آثار تاریخی و فرهنگی در سطح شهرستان اسدآباد وجود دارد، یادآور شد: از این تعداد 58 اثر ثبت آثار ملی است که قدمت برخی از این آثار به دوره هزاره پنجم و ششم میلاد می‌رسد.
وی ادامه داد: از 58 اثر تاریخی ثبت شده در آثار ملی تنها 6 اثر با عنوان کتیبه آقجانبلاغی، پل شکسته، انبار صفوی، حمام صفوی، کتیبه مسجد جامع و مسجد میرزا آقاجانی به عنوان آثاری است که بازدید عمومی دارد و برخی از این آثار مانند انبار و حمام صفویه برای بازدید، نیاز به مرمت و بازسازی دارد.
اکبری‌شایگان با بیان اینکه یکی از قطب‌های توسعه و جذب گردشگر در هر منطقه‌ای، وجود همین آثار تاریخی است، خاطرنشان کرد: اسدآباد در زمینه توسعه در بخش میراث فرهنگی صفر است و اگر همین 6 اثر تاریخی هم نداشته باشد و در راستای مرمت و بهره‌برداری از آن اقدامی صورت نگیرد، گردشگری هم به این شهر نخواهد آمد.
وی تأکید کرد: برای بهره‌برداری این آثار تاریخی نیاز به همت و همکاری فرماندار، نماینده مردم در مجلس و مدیرکل میراث فرهنگی استان در اختصاص اعتبارات داریم.
امیدواریم با مرمت و بازگشایی این حمام تاریخی و تغییر کاربری مناسب آن، شاهد برگ زرینی از توسعه گردشگری و به نمایش گذاشتن بخشی از آداب و رسوم دیار سیدجمال‌الدین اسدآبادی باشیم.
