به گزارش تابناک : طی چند ماه گذشته و با ورود به فصل تابستان و افزایش بی سابقه دمای هوا، شبکه‌های مجازی مملو از اخبار و تصاویر مربوط به کمبود آب است. در این تصاویر روستاییان عکس هایی از صف تانکرهای آب، کمبود آب شرب و غیر شرب، رودخانه ها و چشمه های خشک شده، خشکسالی و... را ارسال کرده و تلاش می کنند صدای خود را به گوش مسئولان متولی برسانند.
علاوه بر کمبود آب و یا حتی نبود آب در برخی روستاهای استان که به معضل بزرگ تبدیل شده و اکثر ساکنان این روستاها را برای تامین آب شرب خود وابسته به تانکرهای آبرسانی کرده است، شهروندان برخی مناطق اردبیل نیز به ویژه در شهرک‌های تازه تأسیس از کمبود آب، قطعی آن در ساعات روز و افت فشار ابراز نارضایتی می‌کنند.
در اخبار و تصاویر ارسالی کمبود آب در بخش ارشق از توابع شهرستان مشگین شهر، روستای مرزی بابک و برخی روستاهای توابع بیله سوار، قطعی سه روزه آب در برخی مناطق شهر نمین که قطعی‌های مکرر آن مطرح شده است، کمبود آب در برخی روستاهای سرعین که منجر به آبرسانی سیار شده، قطعی آب در گرمی و قطعی آب و افت فشار آب در برخی شهرک‌های تازه تأسیس از جمله شهرک نیایش اردبیل بارها اعلام شده اما در مقابل این انتقادات مدیران سکوت اختیار کرده اند.
بررسی وضعیت شبکه‌های آبرسانی شهری و روستایی نشان می‌دهد، در هر دو حوزه ضعف‌های عمده‌ای در استان اردبیل وجود دارد. بطوریکه به تعبیر کارشناسان حتی منابع آبی موجود در استان توزیع مطلوبی نداشته و همین امر در برخی روستاها و شهرها به چالش تبدیل شده است.
لبه تیز پیکان رفع فرسودگی شبکه به سوی شهروندان
یکی از مشکلات عمده در این بخش فرسودگی شبکه‌های آبرسانی در اردبیل است. فرسودگی موجب شده مرتباً هزینه‌هایی برای ترمیم صرف شود اما در نهایت نیز راه به جایی نبرده و بخشی از آب تولیدی توسط زیرساخت خود به هدر می‌رود.
یکی از شهروندان اردبیلی در این خصوص گفت: سطح خیابان‌ها پر شده از چاله‌ها و دریچه‌های آب که موجب دست‌انداز و ترافیک در تردد خودروها و حتی شهروندان می‌شود.
رضا مصطفوی اضافه کرد: بارها ما شاهد ترکیدگی لوله آب، نشت آب و خرابی لوله‌ها هستیم و متأسفانه این موارد در حال افزایش است.
مطابق اظهارات مدیرعامل آب و فاضلاب شهری استان اردبیل گفت: کاهش هدر رفت آب در این استان یک ضرورت جدی و در اولویت برنامه پنج‌ساله ششم این دستگاه اجرایی است.
برخی روستاها و شهرها به دلیل سو مدیریت منابع و نه کمبود آن گرفتار بی‌آبی شده‌اندعلی خاک نژاد در تشریح مهمترین اهداف و سیاست‌های برنامه پنج‌ساله ششم تصریح کرد: ۲۲.۸۳ درصد از آب تولید شده آب بدون درآمد یا همان هدر رفت است.
وی افزود: ما در نظر داریم با اجرای برنامه‌های گسترده مدیریت منابع آبی تا پایان سال جاری این درصد به ۲۲ و تا پایان ۱۴۰۵ به ۱۵ کاهش یابد.
مدیرعامل آب و فاضلاب شهری استان گفت: طول شبکه آبرسانی استان دو هزار و ۴۰۰ کیلومتر است که با اعتبارات محدود اختصاص یافته نمی‌توان اصلاح شبکه را در کوتاه‌مدت انجام داد.
وی افزود: این در حالی است که قدمت شبکه به ۴۰ سال و در خود شهر اردبیل به بیش از ۵۵ سال می‌رسد و نیازمند اصلاح شبکه هستیم.
مدیرعامل آب و فاضلاب شهری استان متذکر شد: با تصویب قانون ایجاد تسهیلات اصلاح شبکه آب شوراهای شهر می‌توانند از مردم هزینه اصلاح و بازسازی دریافت کنند.
به گفته خاک نژاد در ۱۹ شهر استان مساعدت مردم در این راستا جلب شده و مردم برای اصلاح شبکه خودیاری می‌کنند.
این اظهارات در حالی است که خود شهروندان اعتقاد دارند بهسازی شبکه وظیفه آب و فاضلاب شهری است و زمانی که هزینه برای انشعابات و مصرف آب دریافت می‌شود، نباید برای بهسازی شبکه نیز هزینه‌ای مطالبه کرد.
یکی از شهروندان علت مشارکت برای بهسازی شبکه آبی را ناچاری مردم ساکن در یک منطقه عنوان کرد و گفت: قطع آب، افت فشار آب و ترمیم‌های پی‌درپی موجب می‌شود شهروندان در بهسازی مشارکت کنند.
از سویی مدیرعامل آب و فاضلاب روستایی استان نیز علت اصلی هدر رفت آب در بخش روستایی را ضعف تأسیسات ساختمان‌ها می‌داند و معتقد است خود ساکنان می‌بایست برای اصلاح آن اقدام کنند.
محسن قنبری با بیان اینکه به دلیل اجرای تأسیسات نامناسب از سوی شهروندان شیرآلات نشتی آب دارند، افزود: علاوه بر این ترکیدگی در شبکه و به کار نبستن شیرآلات استاندارد موجب شده هدر رفت آب از شبکه قابل‌توجه باشد.
مدیرعامل آب و فاضلاب روستایی استان متذکر شد: با توجه به هزینه قابل‌توجه تأمین و توزیع آب انتظار می‌رود مشترکان به اصلاح تأسیسات فرسوده و غیراستاندارد خود اقدام کنند.
وی تأکید کرد: تنها با اصلاح تجهیزات و استفاده از تجهیزات کاهنده می‌توان تا ۵۰ درصد مصرف خانگی را کاهش داد و انتظار می‌رود به دلیل هزینه تمام شده تأمین و توزیع آب مشترکان به این مهم توجه نشان دهند.
آبرسانی سیار به ۷۰ روستای شمال استان اردبیل
در حال حاضر مطابق اعلام آب و فاضلاب روستایی استان در خود شهرستان اردبیل تنها ۷۸ درصد از مناطق روستایی از آب شرب پایدار برخوردار هستند.
پیش از این مدیرعامل آب و فاضلاب روستایی استان عمده آبرسانی سیار را مختص روستاهای شمال استان عنوان کرده بود. بطوریکه در این خصوص تاکید کرده بود که آبرسانی سیار به ۷۰۰ روستا در شهرهای گرمی، بیله سوار و پارس‌آباد در شمال این استان انجام می‌شود.
قنبری با اشاره به کمبود شدید آب در این مناطق به ویژه در تابستان تصریح کرد: در این شهرستان‌ها مجتمع‌های آبرسانی روستایی اجرا می‌شود که بعد از تکمیل و بهره‌برداری می‌توان نسبت به آبرسانی دائمی اقدام کرده و آبرسانی سیار را متوقف ساخت.
این در حالی است که اخبار متعددی از آبرسانی سیار در روستاهای مشگین شهر، سرعین، خلخال و کوثر نیز به گوش می‌رسد.
کمبود آب در بخش شرب روستاها، موجب تهدید بهداشت در روستاها شده است.
مشکل کمبود آب در شهرهای جنوبی استان اردبیل کمتر به چشم می خورد، بطوریکه نماینده مردم خلخال و کوثر در مجلس شورای اسلامی به این نکته اشاره کرده که هر چند این دو شهرستان کمبود آبی دارند اما کمبودها با منابع بومی موجود در خود منطقه قابل جبران است.
هر چند دو شهرستان خلخال و کوثر کمبود آبی دارند اما کمبودها با منابع بومی موجود در خود منطقه قابل جبران استبشیر خالقی تصریح کرد: به لحاظ وجود منابع آبی، خلخال و کوثر مناسب‌ترین رودخانه‌های فصلی و دائمی را دارند و نه تنها کمبود منابع آبی نداریم بلکه مازاد نیز داریم.
وی افزود: در حال حاضر ۵۰۰ میلیون مترمکعب آب از رودخانه‌های فصلی و دائمی خلخال و کوثر به قزل‌اوزن می‌ریزد و قزل‌اوزن در عمق ۷۰۰ متری واقع شده که رودخانه بزرگی محسوب می‌شود.
خالقی متذکر شد: بسیاری از پروژه‌های آبی این دو شهرستان مدت‌ها است به اتمام نرسیده و با وجود برخورداری منطقه از منابع مطلوب استفاده بهینه را با مشکل مواجه ساخته است.
نه تنها شبکه‌های فعلی پاسخگوی رشد جمعیت، توسعه شهرها و افزایش مصارف نیست، بلکه پروژه‌های آبی موجود نیز مطابق اظهارات این نماینده با سرعت لاک‌پشتی اجرا می‌شود.
کمبود آبی به رشد مهاجرت روستاییان دامن می‌زند
به گفته مدیران آب و فاضلاب شهری استان اردبیل در حال حاضر ۹۹.۹۷ درصد از جمعیت استان تحت پوشش آب شرب بوده و تعداد ۲۳ شهر تحت پوشش تأسیسات آب شرب است.
از سویی مدیرعامل آب و فاضلاب روستایی استان نیز با بیان اینکه کل روستاهای استان هزار و ۷۱۲ مورد بوده و جمعیتی بالغ بر ۴۵۰ هزار نفر در آن زندگی می‌کنند، افزود: در حال حاضر هزار و ۲۹ روستا با ۴۳۵ هزار نفر جمعیت تحت پوشش آبرسانی است که شامل ۷۵ درصد روستاها می‌شود و این در حالی است که میانگین کشوری پوشش آبرسانی ۷۴ درصد است.
محسن قنبری با اشاره به اولویت آبرسانی به روستاهای بالای ۲۰ خانوار جمعیت اضافه کرد: به لحاظ تعداد روستا ۷۰ درصد و به لحاظ جمعیت ۸۰ درصد تحت پوشش آبرسانی است.
اما خارج از این آمارها، عملکرد آبرسانی به روستاها و حاشیه شهرها را باید در مقایسه با رشد شهرنشینی، افزایش جمعیت و افزایش نیازهای آبی در آینده سنجید. موضوعی که به عقیده کارشناسان افق چندان روشنی را برای اردبیل در بر ندارد و نشان می‌دهد که باید طرح های جامع تری در حوزه آبی به مرحله اجرا درآید.
کم‌آبی شغل و معیشت روستاییان را تهدید کرده و خیل عظیمی از ساکنان این مناطق را به حاشیه شهرها به ویژه شهرهای اردبیل و پارس‌آباد می‌کشاندامروزه کم‌آبی شغل و معیشت روستاییان را به شدت تهدید می کند چنانچه روستاهای اردبیل شاهد مهاجرت‌های گسترده به دلیل کم‌آبی هستند. اکثر این مهاجرت به حاشیه شهرها به ویژه شهرهای بزرگ نظیر اردبیل و پارس‌آباد صورت می گیرد.
ناگفته پیداست پدیده حاشیه‌نشینی منجر به افزایش انشعابات غیرمجاز آب شده تا جایی که به گفته مدیرعامل آب و فاضلاب شهری استان شش هزار انشعاب غیرمجاز آب شناسایی شده است.
اگر از مشکلات اجتماعی و فرهنگی معضلات حاشیه نشینی چشم بپوشیم، باید به این نکته توجه شود که رشد شهرنشینی با مهاجرت از روستاها به شهرها، رشد مصرف به خصوص شیوه‌های جدید مصرف آب را ایجاد می کند که برخی به واقع مخرب است.
یکی از مهمترین راهکارهای کارشناسان در خصوص مدیریت منابع آبی، توجه به منابع بومی از جمله بهره مندی از آب‌های مرزی، چشمه‌ها و قنات‌ها و البته ترویج فرهنگ صرفه جویی در مصرف است. امری که حداقل در عمل به نظر می رسد مورد بی توجهی قرار گرفته است تا نتیجه آن را با کمبود آب در برخی روستاها شاهد باشیم.