به گزارش «تابناک» روزنامه‌های امروز یکشنبه ۷ دی ماه در حالی چاپ و منتشر شد که ابلاغ سند تحول قضایی و انتشار جزییات آن که در تعدادی از روزنامه‌ها با عنوان چرخش عدلیه با استقبال مواجه شده در کنار خبر روز سیاه برفی در شمال تهران که به مفقودی و کشته شدن تعدادی از کوهنوردان منجر شد در صفحات نخست روزنامه‌های امروز برجسته شده است.
در ادامه تعدادی از یادداشت‌ها و سرمقاله‌های منتشره در روزنامه‌های امروز را مرور می‌کنیم:
سند تحول روی کاغذ نماند
موسی غضنفرآبادی رئیس کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس طی یادداشتی با عنوان سند تحول روی کاغذ نماند به ابلاغ سند تحول قضایی پرداخت و در ایران نوشت: سند تحول قضایی که دیروز توسط رئیس قوه قضائیه ابلاغ شد به نظر سندی جامع و اساسی می‌رسد که می‌تواند بخش‌های زیـــادی از اشـــکالات کــار قضایــی را رفع کند. رسیدن به این سند نهایی خود به دنبال بررسی‌ها و مطالعات طولانی‌مدت و مستمری در دستگاه قضایی بوده که با نگاهی آسیب‌شناسانه انجام گرفته است. واقعیت این است که مشکلات فرآیند‌های قضایی در ایران و اساساً اشکالاتی که در کار دستگاه قضایی به دلایل مختلف وجود داشت، مدت‌هاست چهره خود را نشان داده و دست زدن به یک تحول و اصلاح اساسی را گریزناپذیر کرده بود. دستگاه قضایی به عنوان مجری عدالت حقوقی در کشور و مرجع رسیدگی به تظلمات عمومی جایگاه ویژه‌ای در نظر افکار عمومی نسبت به کلیت حاکمیت و نظام سیاسی ما دارد.
به نحوی که با هر نسبتی قضاوت عمومی در رابطه با کارکرد این دستگاه، به حساب کارکرد کل حاکمیت گذاشته می‌شود و از این منظر ضرورت داشت تا دستگاه قضایی دست به اصلاحاتی بنیادین بزند. همچنین از منظر انسانی و اخلاقی نیز جامعه ما نیازمند آن بود که با شکلی متحول شده و اصلاح شده از فرآیند‌های قضایی مواجه گردد که در طی آن بتواند به ساده‌ترین و البته شفاف‌ترین و اقناع‌کننده‌ترین شکل، به حق خویش در دعاوی مختلف برسد.
هم‌اکنون سند تحول قضایی با تفصیل کاملی که در آن ذکر شده است می‌تواند به عنوان مهمترین بخش از شناسامه دستگاه قضایی کشور شناسایی شود. سندی که طی آن از یک سو برای تقویت وجهه و شأن شهروندان تلاش شده و از سوی دیگر کوشش شده تا فرآیند‌های قضایی در مسیر‌های آسان‌تر و سریع‌تری صورت بگیرند و هزینه کمتری متحمل بیت‌المال گردد. همچنین از وجوه مهم دیگر این سند آنجایی است که تلاش شده تا حجم پرونده‌های ورودی به دستگاه قضایی از طریق اتخاذ ترتیباتی مشخص کاهش پیدا کند. کاهش حجم پرونده‌های ورودی با اتکا به روش‌هایی نظیر پیش‌بینی مجازات‌های بازدارنده و همین‌طور جرم‌زدایی از قوانین، یکی از مسائل مهمی است که می‌تواند در حفظ شأن شهروندان کشور ایفای نقش کند.
هم‌اکنون می‌توان گفت که در مسیر اصلاحات دستگاه قضایی این سند یک قدم بسیار مهم و اساسی است، اما باید توجه داشت که این قدم فعلاً در مرحله نظری و صرفاً روی کاغذ است. آنچه که پس از این دارای اهمیت ویژه و بسزایی در قبال این سند است به دو مورد بر می‌گردد؛ یکی اجرای دقیق، مستمر و کم اشکال این سند و دیگری به روز کردن مستمر آن بر اساس شرایط مختلف روز و تطبیق آن با تحولات جدید. کاملاً روشن است که یک سند و برنامه با کیفیت هیچگاه بدون یک اجرای خوب و مؤثر دارای ارزش چندانی نیست. از همین‌رو وظیفه اصلی دستگاه قضایی درخصوص تحول بنیادین یاد شده تازه با ابلاغ این سند آغاز شده و باید این سند را صرفاً آغاز این راه دانست.
البته با توجه به اهتمام دستگاه قضایی در نگارش و تدوین این سند، برای اجرای دقیق آن نیز جای امیدواری بسیار زیادی وجود دارد. کما اینکه همگان معترف هستند که دوره جدید مدیریت دستگاه قضایی تا اینجای کار شاهد تحولات متعددی بوده و امید است اجرای موفق این سند، تحول اساسی را در دستگاه قضایی کشور رقم بزند.
چه زمانی از این «برهه حساس کنونی» عبور خواهیم کرد؟
رضا دهکی در سرمقاله امروز روزنامه ابتکار با عنوان پنهان پشت دیوار کرونا نوشت: «در این برهه حساس» سال‌هاست که در ادبیات مسئولان ایرانی به عنوان یک توجیه جا خوش کرده است. در پاسخ به هر سوال و مشکلی می‌توان طرح آن را در «برهه حساس کنونی» نابجا خواند یا هر نابسامانی را به شرایط خاص حال حاضر ربط داد و رفعش را به عبور از این شرایط حواله کرد. خواه روز‌های پس از انقلاب باشد، خواه جنگ، خواه سازندگی، خواه هر ۹ روز یک بحران، خواه تحریم و خواه مساله اقتصاد و کرونا؛ همیشه برهه حساسی وجود دارد که بتوان پاسخ مسائل را به آن ربط داد. این برهه‌های حساس البته تعابیر چندان اشتباهی هم نیستند و به واقع نیز شرایط حساسی محسوب می‌شوند، اما واقعیت این جاست که دار دنیا آن هم در عرصه سیاست کلان کشوری، هیچ گاه خالی و عاری از برهه‌های حساس نیست. حتی کشور‌های پیشرفته به ظاهر آرامی همچون کشور‌های اسکاندیناوی هم همواره با چالش‌های خاص روز خود دست به گریبانند. مساله این جاست که طرح اولویت ویژه برای یک مساله، نباید باعث بی توجهی به سایر مسائل موجود شود. دلیل آن هم واضح است: حل نشدن مسائل ولو در اولویت‌های پایین‌تر باعث انباشت مساله و بزرگتر شدن آن‌ها و حتی ساخت چالش‌های بزرگتر جدید می‌شوند.
ساختار‌های حاکمیتی و دولتی با تنوع و تفکیک وظایف در واقع به همین دلیل ایجاد شده‌اند که هیچ مساله‌ای بی متولی نماند و همه مسائل به طور موازی پیگیری شوند. اما به نظر می‌رسد مسائل بسیاری هستند که این روز‌ها عملا زیر سایه اقتصاد و کرونا پنهان شده‌اند و در اهم و فی الاهم امور به آن‌ها کمتر توجه می‌شود. حتی شاید متولیان این مسائل عامدانه به این موضوع دامن می‌زنند و ترجیح می‌دهند در سایه این دیوار بلند که چشم همه را به خود خیره کرده، دمی بیاسایند و به مصداق از این ستون به آن ستون فرج است، کار را به بعد از سقوط دیوار حواله کنند.
نام بردن به مثال از چنین مسائلی شاید باعث شود که در بین این مسائل هم ناخواسته اولویت‌سازی شکل گیرد. در واقع مهم هم نیست که این مسائل کدامند و این گونه هم نیست که اشاره به کلیت وجودی آن‌ها گنگ باشد، بلکه مهم رسیدگی به آن‌ها با اولویت خاص خودشان است. وگرنه در صورت انباشت این مسائل پشت دیوار کرونا، فردای ریختن این دیوار، تل بزرگی از مسائل وجود خواهد داشت که چه بسا بر روی آن‌ها ویروسی از جنس دیگر رشد کند و جامعه را بار‌ها بیش از کرونا درگیر خود سازد. زنهار که برهه حساس بعدی از آوار این کوه مسائل که روز به روز پشت دیوار کرونا قد می‌کشد به وجود آید.
همه امیدواری‌های سال ۱۴۰۰
داریوش قنبری استاد دانشگاه طی یادداشتی با عنوان همه امیدواری‌های سال ۱۴۰۰ در آرمان ملی نوشت: واقعیت این است که در ارتباط با تهیه واکسن کرونا و اینکه چرا برای سهمیه هشت میلیون دوز ایران سر وقت اقدام نشد، ابهامات زیادی وجود دارد و هنوز به شکل رسمی پاسخی داده نشده است. برخی بر این باورند که با توجه به اینکه در تحریم بانکی هستیم، و مساله انتقال پول مطرح است، این اتفاق نیفتاده. هرچند طبق آنچه آمریکایی‌ها عنوان کرده‌اند دسترسی به غذا و دارو به خاطر مسائل انسان‌دوستانه مستثنا شده و ما مشکلی نداریم، اما از طرف دیگر عدم تصویب لوایح مربوط به اف‌ای‌تی‌اف که امکان ارتباط مالی با جهان خارج را نداریم نیز مطرح است. به‌هرحال تهیه هشت‌میلیون دوز، ۵۰ میلیون دلار هزینه داشته که به‌خاطر محدودیت‌های انتقال مالی، پرداخت نشده است. این نگرانی وجود دارد که به خاطر عدم تصویب این لوایح عملا نتوانستیم با وجود رفع تحریم‌ها ارتباط مالی مناسبی با جهان خارج داشته باشیم. اخیرا بحث تولید واکسن در داخل کشور مطرح شده است. هرچند این آرزویی است برای هر ایرانی که به مرحله تولید واکسن کرونا برسیم، اما واقعیات موجود، خوش‌بینی‌های خاصی را که در این زمینه هست تقویت نمی‌کند.
مساله اصلی در شرایط فعلی در ارتباط با تهیه واکسن از خارج، موضوع تصویب لوایح اف‌ای‌تی‌اف است که در این زمینه باید اقدامات لازم صورت بگیرد. اینکه رئیس‌جمهور صریحا نامه‌ای نوشتند و رهبری هم پاسخ لازم را دادند که مجددا این لوایح مورد بررسی قرار بگیرد به نظر می‌رسد که بی‌ارتباط با مساله تهیه واکسن کرونا نباشد و هم برای رفع تحریم‌ها با توجه به تغییراتی که در آمریکا صورت گرفته و امیدواری‌هایی که دراین زمینه هست، نیاز به تعیین تکلیف هرچه سریع‌تر لوایح مربوط به اف‌ای‌تی‌اف است تا بتوانیم به شکل مناسبی ارتباط موثرتری به لحاظ مالی با جهان خارج برقرار کنیم. متاسفانه واقعیت‌های حاکم را کمی خیلی دیر متوجه می‌شویم و این باعث آسیب به منافع ملی می‌شود. رئیس‌جمهور نسبت به سال آینده خوش‌بین است و این خوش‌بینی از زمانی که تغییرات در آمریکا اتفاق افتاد، شکل گرفته هرچند تمام مشکلات ما با یک تغییر خاص سیاسی که در آمریکا اتفاق افتاده، حل نمی‌شود ولی در کل شرایط عادی‌تری پیدا می‌کنیم، حدقل می‌توانیم نفت بفروشیم، روابط تجاری را به زمانی که برجام به تصویب رسید، برگردانیم و منتظر ایجاد گشایش در وضعیت اقتصادی مردم باشیم. سال ۱۴۰۰ سالی متفاوت است و بسیاری از سختی‌هایی را که امسال بود نخواهیم داشت. بحث رفع تحریم‌ها، امید خاصی است که وجود دارد و از طرف دیگر سایه کرونا هم خوشبختانه دارد تضعیف و کمرنگ می‌شود و با واکسنی که تولید شده این امیدواری هست که سال آینده شاهد از بین رفتن وضعیت خاص ناشی ازبیماری کرونا هم باشیم. بحث ارتباطات ما با جهان خارج هم تقویت خواهد شد و همه این‌ها باعث این می‌شود امیدواری‌ها برای سال ۱۴۰۰ بیشتر شود.
