آوازه انگور فارس فراتر از ایران

از دور که تماشا می‌کنی سفره‌های بزرگ، در اندازه‌های بلند با رنگ‌های قرمز و زرد و قهوه‌ای به چشم می‌خورد، به رنگ برگ‌های پاییزی.

نزدیک که می‌شوی دنیایی از کشمش و مویز مقابلت می‌بینی. اینجا کوار است یکی از قطب‌های تولید انگور در استان فارس.
این روز‌ها کرونا هم سدِ برداشت انگور و تولید کشمش در این شهرستان نشده است. زن‌ها در حالی که ماسک بر صورت دارند در حال تمیز کردن و پهن کردن انگور‌ها در زیر آفتاب دلپذیر پاییزی هستند تا آن‌ها را به کشمش و مویز تبدیل کنند.
شهرستان کوار با ۶ هزار هکتار باغ انگور و تولید بیش از ۱۴۰ هزار تن محصول مرغوب از قطب‌های اصلی تولید انگور در استان فارس است.

فارس پیشتاز تولید انگور کشور

اگر چه انگور را از دیر باز به نام زرین شیراز می‌شناخته‌اند در ۱۴ شهرستان فارس انگور به صورت دیم و آبی تولید می‌شود.
به گفته رییس سازمان جهاد کشاورزی فارس، این استان ۱۴ درصد سطح زیر کشت و ۱۵ درصد تولیدات باغی کشور را به خود اختصاص داده که سهم تاکستان‌ها در این میان چشمگیر است. محمد مهدی قاسمی می‌گوید فارس از نظر سطح و میزان تولید انگور مقام نخست کشور را به خود اختصاص داده است.

کارشناس مسؤول انگور و انار جهاد کشاورزی فارس می‌گوید در این استان ۶۵ هزار هکتار باغ انگور وجود دارد که از این میزان ۲۸ هزار هکتار آبی و ۳۷ هزار هکتار دیم است و سالانه ۵۵۰ هزار تن انواع انگور از این تاکستان‌ها برداشت می‌شود. آقای ملاشفیع رقم‌های انگور فارس را کشمشی، بیدانه، عسکری، رطبی، ریش بابا و یاقوتی ذکر می‌کند و می‌گوید برداشت انگور در مناطق گرمسیری فارس از اواسط خرداد ماه آغاز و در مناطق شمالی استان تا اواسط مهر ادامه دارد.

آوازه انگور فارس فراتر از ایران

آوازه انگور فارس از مرز‌های استان و کشور هم عبور کرده و تا آن سوی مرز‌های کشور رفته است. در سفر به کوار شهر انگور‌های خوش گوار، با یک تاجر پاکستانی آشنا شدیم. آقای افضل می‌گوید کشمش و مویز تولیدی کوار در بازار‌های پاکستان از جایگاه خوبی برخوردار است و من تاکنون ۴۵۰ تن کشمش و مویز به بازار کراچی ارسال کرده ام.

به گفته مجید پاکاری مدیر امور باغبانی جهاد کشاورز‌ی فارس، انگور تولیدی فارس به کشور‌های حاشیه خلیج فارس، برخی کشور‌های اروپایی، پاکستان و روسیه و در داخل نیز به استان‌های تهران، یزد، کرمان و البرز صادر می‌شود.

رونق بازار کار با برداشت انگور

یکی از بانوان کواری سخت مشغول کار است به سراغش می‌روم همین طور که در حال پهن کردن انگور‌ها روی سفره هاست؛ خدا رو شکر می‌کند و می‌گوید در فصل برداشتِ انگورزنانِ کواری هم پا به پای مردان در سه شیفت مشغول به کار می‌شوند و به رونق اقتصاد خانواده کمک می‌کنند.

مجید حیدری مدیر عامل صندوق توسعه بخش کشاورزی کوار می‌گوید در فصل برداشت انگور برای ۲۶ هزار نفر در این شهرستان به صورت مستقیم شغل ایجاد شده است.

در کنار این، راه اندازی کارگاه‌های غوره سازی و دوشاب پزی هم به رونق اقتصاد خانوار در شهرستان‌های تولید کننده انگور کمک کرده است.
مَمَسَنی یکی از این شهرستان هاست. مسئول باغبانی جهاد کشاورزی این شهرستان می‌گوید هم زمان با برداشت انگور ۶۵ درصد محصول تاکستان‌های ممسنی به آب غوره و ۳۵ درصد نیز به شیره انگور و مویز تبدیل می‌شوند.
به گفته علی قرمزی تولید شیره انگور و مویز برای باغداران صرفه اقتصادی بیشتر و ماندگاری بالایی دارد، زیرا مصرف کنندگان از این نوع تولید استقبال بیشتری می‌کنند و این موضوع بازار کار و بار را برای مردم منطقه رونق بخشیده است.

حمید رشیدی مدیر جهاد کشاورزی کازرون هم می‌گوید هر یک هکتار انگور دیم در این شهرستان برای یک نفر بصورت دائم و سه نفر به صورت موقت شغل ایجاد کرده. در کارزون هزار و ۵۰۰ هکتار انگور دیم وجود دارد.
محمدرضا شهابی مدیر جهاد کشاورزی جهرم نیز از اشتغال زایی خوب تولید انگور در این شهرستان به عنوان دومین تولید کننده انگور در استان فارس خبر می‌دهد. به گفته او در جهرم با ۳ هزار و ۳۰۰ هکتار اراضی زیر کشت انگور، هزار و ۲۰۰ نفر به‌ صورت مستقیم و ۱۵ هزار نفر به‌ صورت غیر مستقیم مشغول به کار هستند.

نبود صنایع تبدیلی حلقه گمشده توسعه

اگر چه فصل برداشت انگور تا حدی برای مردم شهرستان‌های تولید کننده انگور شغلی دست و پا می‌کند بیشتر این شغل‌ها موقتی است و با پایان گرفتن فصل برداشت، بیکاری دامن گیر مردم منطقه می‌شود و بخش زیادی از انگور‌هایی که می‌توان با فرآوری آن‌ها به بزرگ شدن سبد خانوار باغداران و در نتیجه توسعه اقتصادی استان کمک کرد در نبود واحد‌های تبدیلی و تکمیلی به ضایعات تبدیل می‌شود.

در این میان این واسطه‌ها هستند که شیرینی انگور به کامشان شیرین‌تر می‌شود و انگورداران که در نبود سردخانه و کارخانه‌ای که انگورهایشان را خریداری و فرآوری کنند؛ از ترس ضایع شدن محصولاتشان و این که روی دستشان باد نکند، آن‌ها را به قیمت ناچیز به واسطه‌ها می‌فروشند و دست از پا درازتر به خانه هایشان برمی گردند.
فقدان یا کمبود شدید واحد‌های فرآوری برای محصولاتی، چون انگور، گردو، گیاهان دارویی و مرکبات که فارس در آن‌ها حرفی برای گفتن دارد هزینه‌های سنگینی بر دوش اقتصاد فارس که بر پایه کشاورزی می‌چرخد بر جای گذاشته است.

لیلا حقیقت رییس اداره بررسی طرح‌های صنعتی سازمان جهاد کشاورزی فارس می‌گوید کفه توسعه صنایع تبدیلی در استان بیشتر به سمت صنایع زراعی و دامی سنگینی می‌کند، اما در بخش صنایع باغی رشدی چندانی نداشته ایم. به طور مثال از نظر صنایع لبنی، برنج کوبی و خوراک دام به مرحله اشباع رسیده ایم، اما از نظر صنایع فرآوری برای محصولی مانند انگور در ابتدای راهیم.

استقبال از سرمایه گذاری در صنایع تبدیلی و تکمیلی

از سرمایه گذاری در بخش توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی محصول انگور در فارس حمایت می‌کنیم. این مطلب را رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان فارس می‌گوید و ادامه می‌دهد حمایت از واحد‌ها و صنایع فرآوری در دستور کار جهاد کشاورزی استان قرار دارد و با این هدف تسهیلات ارزان تری از تسهیلات رایج بانک‌ها برای حمایت از افراد علاقه‌مند به راه اندازی صنایع فرآوری در نظر گرفته شده است.

محمدمهدی قاسمی تاکید می‌کند فارس در تولید محصولات باغی از جمله انگور رتبه اول کشور را دارد در نتیجه به موازات این ظرفیت باید صنایع تبدیلی و تکمیلی نیز وجود داشته باشد تا بتوانیم ارزش افزوده بیشتری را در استان ایجاد و به رونق اقتصادی استان و پایداری کشاورزی کمک کنیم.

با این هدف از سال ۹۷ کارشناسان مدیریت صنایع تبدیلی و غذاییِ جهاد کشاورزی فارس به تهیه سندی برای توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی در فارس اقدام کردند. طرحی که به گفته رییس سازمان جهاد کشاورزی فارس به عنوان الگویی برای توسعه صنایع تبدیلی از سوی وزارت جهاد کشاورزی به دیگر استان‌ها معرفی شده است.
محمد مهدی قاسمی می‌گوید این سند که قرار است باعث رشد متوازن صنایع تبدیلی و غذایی در فارس شود با هدف بالا رفتن میزان صادرات، افزایش ارزش افزوده، ایجاد اشتغال پایدار، کاهش ضایعات و کوتاه شدن دست واسطه‌ها در بخش کشاورزی، همه شهرستان‌های فارس را پوشش می‌دهد.
مدیر صنایع تبدیلی و غذایی جهاد کشاورزی فارس نیز می‌گوید بر اساس این سند مدیران جهاد کشاورزی در همه شهرستان‌ها ملزم شده اند سرمایه گذاران را به سمت اولویت‌ها و نیاز‌ها که در سند مشخص شده مثل واحد فرآوری انگور تشویق کنند که برای اجرای بهتر این سند ارزیابی مدیران هم بر همین مبنا صورت می‌گیرد. آقای جزایری نتایج اجرای این سند را از ابتدا تا کنون بسیار خوب ارزیابی می‌کند به نحوی که در قالب سند توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی در سال جهش تولید بهره برداری از ۶۳ طرح با اشتغال زایی حدود ۷۰۰ نفر در دستور کار قرار گرفته است.

مدیر صنایع تبدیلی و غذایی جهاد کشاورزی فارس تصریح می‌کند در سند توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی در استان، خلاء‌های صنعتیِ هر منطقه در نظر گرفته شده که بر این اساس، هزار و ۳۸۹ محصول کد گذاری و در قالب ۳۰ گروه تقسیم بندی شده است تا سرمایه گذار با توجه به نیاز‌ها اقدام کند.
جزایری ابراز امیدواری می‌کند با ایجاد واحد‌های صنعتی در زمینه‌های مغفول مانده، پنجره تازه‌ای به سمت اشتغال زایی گسترده در بخش کشاورزی استان باز شود.

صنایع تبدیلی و تکمیلی گامی به سوی توسعه

دو سالی می‌شود که به گفته مدیر جهاد کشاوری کوار به دلیل فرآوری و تبدیل محصولات انگور این شهرستان به کشمش و مویز از ضایع شدن سالانه ۱۰ هزار تن انگور جلوگیری می‌شود. آقای جوکار می‌گوید این روند، زمینه درآمد زایی جدید به میزان ٣٢ میلیارد تومان برای باغداران کواری ایجاد کرده و باعث توسعه اقتصادی این شهرستان شده است.

کارشناسان اقتصادی معتقدند صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی در کاهش ضایعات محصولات کشاورزی، ایجاد ارزش افزوده در بخش کشاورزی، افزایش سطح درآمد روستاییان، بالا بردن بهره‌وری بخش کشاورزی و افزایش سهم اشتغال صنعتی به ویژه در مناطق روستایی و نیز به عنوان جزئی از فرآیند توسعه روستایی ایفای نقش می کند.
علاوه بر این موارد، صنایع تبدیلی و غذایی در توسعه صادرات غیر نفتی و ارز آوری در کشور سهم مهمی دارند؛ طوری که پارسال بخش صنایع تبدیلی و غذایی استان فارس نسبت به دیگر بخش‌های کشاورزی ۷۹ درصد ارز آوری داشته و در اشتغال زایی نیز سهم مهمی به خود اختصاص داده است.