چه بسا ایران پیش از دیگر کشورها به واکسن کرونا دست یابد

تابناک/قطعی‌ترین راه تشخیص کرونا، تست‌های مولکولی است؛ تست‌های سرولوژی ارزش تشخیصی ندارند
رییس انستیتو پاستور ایران با بیان اینکه بیش از ۱۰۰ گروه در دنیا درحال فعالیت برای ساخت واکسن کرونا هستند، از تلاش جدی ایران برای دستیابی به واکسن خبر داد و گفت: «‌فرض کنید که یک گروه در کشور خاصی از این ۱۰۰ گروهی که در جهان دارند روی واکسن کار می‌کنند، این واکسن را ساخت، مسلما یک کارخانه قادر به تامین هفت میلیارد واکسن برای هفت میلیارد جمعیت کره زمین نیست. بنابراین مسلما ما یا هر کشور دیگری باید به فکر ساختن واکسن برای خودش هم باشد.» وی تاکید کرد: «دانش فنی دانشمندان ما به هیچ وجه کمتر از کشورهای دیگر نیست و ممکن است که ما به واکسن برسیم.»
به گزارش سپید، علیرضا بیگلری ظهر روز سه‌شنبه با شرکت در یک نشست خبری، به سوالات خبرنگارانی که از طریق ویدئوکنفرانس به وی در ارتباط بودند، پاسخ گفت.
وی درخصوص آزمایشگاه‌های تشخیص کروناویروس و بیماری کووید-19 گفت: «با توجه به اینکه در روزهای اول امکانات محدودی در کشور برای تشخیص کووید-۱۹ برقرار بود، اما امروز بعد از گذشت هفته‌ها به این توانایی رسیدیم که کار تشخیص کووید-۱۹ را در تمام استان‌های کشور انجام دهیم و از سه آزمایشگاه به بیش از ۱۲۰ آزمایشگاه رسیدیم که می‌توانند کارهای تشخیصی و مولکولی کووید-۱۹ را در حد ۱۵ هزار آزمایش در روز انجام دهند.»
رئیس انستیتو پاستور ایران افزود: «فراموش نکنیم که همه این امکانات با تکیه بر دانش بومی و در اوج تحریم‌های ناجوانمردانه‌ای که در سطح بین‌المللی علیه کشور حاکم بود، انجام شد. باید توجه کرد که تست‌های تشخیصی کووید-۱۹ به دو قسمت اساسی تقسیم می‌شود؛ یکی تست‌های مولکولی که تست‌های بسیار سختی هستند، اما وجود ویروس را در بدن ثابت می‌کنند و در کنار آن تست‌های سرولوژی یا مبتنی بر آنتی‌بادی هستند که این‌ها آثار وجود ویروس در بدن را بررسی می‌کنند. یعنی وقتی فردی به ویروس مبتلا شد، ‌ در بدن آن فرد آنتی‌بادی ایجاد می‌شود و تست‌های سرولوژی میزان آنتی‌بادی را می‌سنجد و اعلام می‌کنند که آیا فرد به ویروس گرفتار شده یا نه.»
بیگلری ادامه داد: «سازمان جهانی بهداشت و تمام کشورهای دنیا به این باور رسیدند که قطعی‌ترین و بهترین راه تشخیص کرونا تست‌های مولکولی است که از روزهای اول در انستیتو پاستور ایران و شبکه ملی تشخیص کووید-۱۹ این تست به عنوان تست اصلی انتخاب و با یک پروتکل خاص و واحد در کشور جاری شد و امروز بیش از ۱۲۰ آزمایشگاه ما می‌توانند امکان ۱۵۰۰۰ تست روزانه را ایجاد کنند. بعد از اینکه این تست‌ها را در بیمارستان‌های کشور حاکم کردیم که تصمیم بسیار منطقی بود و منجر به کاهش مرگ و میر بیمارستانی ما می‌شد، بعد از حصول اطمینان از پوشش بیمارستان‌ها به سمتی رفتیم که تست را در اختیار بیمارانی قرار دهیم که علامت کمتری دارند یا بی‌علامت هستند.»
وی ادامه داد: «بنابراین افرادی که در سامانه غربالگری کشور، مورد غربالگری قرار گرفتند، تست‌هایشان آغاز شد و خوشبختانه استان‌های پایلوت کار را برایمان راحت کرد و باعث شد بتوانیم با برنامه‌ای منسجم نه‌ تنها آنهایی را که علامت‌ دارند بتوانیم تشخیص دهیم، بلکه به سراغ بستگان‌شان و افرادی که در تماس با افراد مثبت بودند، رفتیم و توانستیم زنجیره انتقال را به راحتی کُند کنیم. در اکثر استان‌هایی که کار انجام شد، با توجه به اینکه نتیجه کار نشان می‌داد که تعداد بستری‌ها به ویژه بستری‌های بدحال بسیار کم شده، نوید بسیار خوبی بود که سیستم ارجاع کشور به صورت یک شبکه ملی، ابزار قدرتمند تشخیصی را در اختیار دارد که می‌تواند کمک زیادی به تشخیص کند.»
تست‌های سرولوژی ارزش تشخیصی ندارند
بیگلری ادامه داد: «با توجه به اینکه کیت‌های تست‌های سرولوژی هم همزمان با تست‌های مولوکولی در کشور ایجاد شده، می‌توانیم مطالعات سرولوژی را هم انجام دهیم تا بدانیم هر یک از جمعیت‌مان در شهرهای مختلف، چقدر آلودگی یا تماس داشتند. باید توجه کرد که تست‌های سرولوژی به هیچ‌وجه ارزش تشخیصی ندارند، ‌فقط می‌توانند برخورد فرد را با ویروس مشخص کنند. حال ممکن است فردی تست آنتی‌بادی‌اش مثبت نباشد، اما هنوز ویروس را پخش کند و منجر به آلودگی اطرافیانش شود.»
وی با بیان اینکه مردم اطمینان کافی به سیستم بهداشت و درمان کشور داشته باشند و بدانند که قطعی‌ترین راه تشخیص کرونا، تست‌های مولکولی است، گفت: «با توجه به اینکه پیگیری‌ها و غربالگری‌ها در کشور به راحتی خط سیر انتقال را به ما نشان می‌دهد و اینکه حدود ۲۰ درصد از افرادی را که به صورت سرپایی و آنهایی که در تماس بوده‌اند، تست می‌کنیم، مثبت بودند، امیدواریم طی دو تا سه ماه آینده به راحتی بتوانیم تصویر انتقال ویروس را در کشور داشته باشیم. فراموش نکنیم که با توجه به اینکه عملکرد کشورها نشان داده که غربالگری‌ها در کشورهای مختلف با روش‌های مختلف انجام شده، اما خوشبختانه باعث افتخار است که کارنامه درخشانی تاکنون عرضه شده است.»
بیش از ۱۰۰ گروه علمی در دنیا پیگیر ساخت واکسن کرونا
وی در پاسخ به سوالی درباره وضعیت تولید واکسن کووید-۱۹، گفت: «شاید بیشترین بیماری که امروز بشر به واکسن آن احتیاج دارد، بیماری کووید-۱۹ است. کشورها و جوامع زیادی اقدامات‌شان را در این حوزه آغاز کردند و بیش از ۱۰۰ گروه در دنیا دارند کار می‌کنند که این واکسن را بسازند. در این زمینه باید به دو سوال بسیار مهم پاسخ دهیم؛ آیا اصلا از نظر علمی ممکن است که بتوانیم برای این بیماری واکسن بسازیم یا خیر؟ باید به این سوال پاسخ دهیم. زیرا هنوز نمی‌دانیم که وقتی کسی به این بیماری مبتلا می‌شود، آیا در بدنش آنتی‌بادی شکل می‌گیرد یا اصلا سیستم ایمنی بدن در برابر این ویروس، ایمنی و مقاومت پیدا می‌کند؟ هنوز این مساله مورد سوال دنیاست که باید به آن جواب داده شود.»
بیگلری ادامه داد: «ما فرض را بر این می‌گذاریم که سیستم ایمنی بدن در مقابل این ویروس پاسخگو می‌شود و فرد را در تماس‌های بعدی محافظت می‌کند. در این صورت لازم است که واکسن ساخته شود و کار خواهد کرد، اما فرض کنید که یک گروه در کشور خاصی از این ۱۰۰ گروهی که در جهان دارند روی واکسن کار می‌کنند، این واکسن را ساخت، مسلما یک کارخانه قادر به تامین هفت میلیارد واکسن برای هفت میلیارد جمعیت کره زمین نیست. بنابراین مسلما ما یا هر کشور دیگری باید به فکر ساختن واکسن برای خودش هم باشد. حتی اگر در حال حاضر به تشخیص برگردیم، دیدید که قابلیت کشور ما در تشخیص از هیچ کشوری پایین‌تر نبود و به راحتی توانستیم در اوج سختی‌ها بهترین روش تشخیصی را در سراسر کشور پیاده کنیم و در اختیار سیستم سلامت قرار دهیم. مسلما در حوزه واکسن هم همین‌طور است. دانشمندان و دانش فنی ما به هیچ وجه دانش‌شان کمتر از کشورهای دیگر نیست و ممکن است که ما به واکسن برسیم.»
شش محور در انستیتوپاستور ایران برای ساخت واکسن کرونا
وی همچنین گفت: «حال اگر بدبینانه نگاه کنیم و ما به واکسن نرسیم، بلکه کشور دومی به واکسن برسد، اگر بخواهیم آن تکنولوژی را انتقال دهیم و یا مهندسی معکوس انجام دهیم، ‌باید دانش پایه را داشته باشیم.
بنابراین منطق حکم می‌کند که ما به سمت ساخت واکسن پیش رویم و خوشبختانه در ایران این اقدام با جدیت شروع شده و در انستیتو پاستور ایران هم بر روی چندین محوری که احتمال دارد به واکسن برسیم، کار را شروع کرده‌ایم. مسلما هر چقدر که پیش رویم، با توجه به نتیجه مطالعات‌مان می‌توانیم از این شش محوری که بر روی آن‌ها کار می‌کنیم، ‌ انتخاب کنیم که کدام محور امکان برنده شدن را دارد و اینجاست که می‌توانیم به راحتی راه‌مان را پیدا کنیم. در آن زمان برای انتقال دانش و مهندسی معکوس دانش پایه را در اختیار داریم.»
برنامه وزارت بهداشت برای نمونه‌گیری تست سرولوژی
وی درباره وضعیت انجام تست‌های سرولوژی در کشور نیز گفت: «درباره تست‌های سرولوژی با توجه به اینکه تقریبا از زمان فراخوانی که انستیتو پاستور برای این تست‌ها داد، چندین شرکت آماده تولید شدند و یکی از آن‌ها توانست به سطح تولید خوبی برسد. باید توجه کرد که تقریبا می‌توان گفت که تست‌های سرولوژی در کشور در پنج الی شش مطالعه مورد بررسی قرار گرفتند، از جمله در استان‌های گیلان، قم و مطالعات کوچک‌تری در برخی استان‌های دیگر انجام شده که نتایج آن به احتمال زیاد طی چند هفته آینده منتشر خواهد شد. اما خبر مهم این است که وزارت بهداشت تصمیم دارد که در قالب سیستم ارجاع و وقتی که افراد را تست می‌کند، این مطالعات را به صورت پایلوت هم شروع کند؛ به طوری که افراد جدید که تست مولوکولی می‌شوند، برایشان تست سرولوژی هم انجام شود.»
بیگلری افزود: «مسلما تست سرولوژی به تنهایی هیچ ارزشی ندارد، بلکه در کنار تست مولکولی ارزش پیدا می‌کند. بر همین اساس برنامه وزارت بهداشت این است که در سیستم ارجاع کسانی که برای بررسی می‌آیند و یا علامت دارند و باید تست مولکولی برایشان انجام شود، برای تست سرولوژی هم از آنها نمونه گرفته می‌شود. همچنین از افرادی که قبلا آزمایش شده‌اند، تست‌شان چه منفی و چه مثبت بوده است، حالا تست سرولوژی هم از آنها گرفته می‌شود. این باعث می‌شود که اطلاعات به دست آوریم که چند درصد از افراد جامعه با این ویروس تماس داشتند، آلوده شدند، علامت داشتند، علامت نداشتند و یا علامت خفیف داشته‌اند. به عبارتی در حال حاضر تست سرولوژی برای مطالعات همه‌گیر شناسی یا اپیدمیولوژی در جامعه به کار می‌رود نه به عنوان یک تست تشخیصی. البته از آنجایی که مطالعات‌مان هنوز کامل نیست، با تکمیل فرآیندها نتایج آن منتشر می‌شود.»
رییس انستیتو پاستور ایران درباره آخرین وضعیت پلاسما درمانی برای درمان کووید-۱۹، گفت: «وقتی که ما از ماهیت یک ویروس و همچنین نحوه بیماری‌زایی آن اطلاع زیادی نداریم، ‌باید برگردیم و بررسی کنیم که چه عوامل و فاکتورهایی در خون افرادی که از بیماری نجات یافتند، وجود دارد که باعث بهبودی آنها شده است. یکی از تئوری‌ها می‌گوید اگر از افراد بهبودیافته، پلاسمای خون‌شان را دریافت کنید، ممکن است در پلاسمای خون‌شان عواملی باشد که به بهبودی دیگران کمک کند. این اقدام را در وزارت بهداشت، سازمان انتقال خون کشور آغاز کرد و با توجه به مشورت‌هایی که داشتیم، می‌توان گفت که برنامه بسیار خوبی را آغاز کرده‌اند، اما برای اعلام نتایج این اقدام مسلما باید مدتی بگذرد. زیرا دو مرحله دارد؛ یکی پلاسماگیری و یکی هم تزریق مجدد آن‌هاست. همکاران‌مان در انتقال خون با جدیت و بر مبنای علمی و منطقی خوب در حال پیشبرد این کار هستند.»
تایید ۳ کیت تشخیص مولکولی و یک کیت سرولوژی کرونا
بیگلری در پاسخ به سوالی درباره وضعیت کیفی کیت‌های تست سرولوژی تولید داخلی کشور و وضعیت صادرات آن‌ها، گفت: «انستیتو پاستور در روزهای ابتدایی شیوع کرونا چند کار بزرگ را شروع کرد. ما سازمانی بودیم که از دی ماه کار طراحی را آغاز کرده بودیم و بررسی کردیم که اگر دچار مشکل شویم، چگونه باید وارد عمل شویم. بر همین اساس ابتدا ظرفیت‌مان را به سرعت بالا بردیم تا بتوانیم بیمارستان‌های کشور را پوشش دهیم. همزمان آموزش‌ها را ارائه دادیم و به شهرها و دانشگاه‌های کشور فراخوان دادیم تا بتوانیم شبکه ملی تشخیص را راه‌اندازی کنیم و باید کیت‌های مورد نیاز آن‌ها را تامین می‌کردیم. علاوه بر این برای تولید کیت‌های مولکولی و سرولوژی فراخوان دادیم و اعلام کردیم که شرکت‌هایی که می‌توانند کیت تولید کنند، اعلام کنند. در این زمینه ۵۳ شرکت برای تولید کیت اعلام آمادگی کردند که از این شرکت‌ها سه کیت مولکولی تایید شد و یک کیت سرولوژی را هم تایید کردیم.»
وی افزود: «باید توجه کرد که کیت مولکولی را برای تشخیص، مورد تایید قرار دادیم و اعلام کردیم که کیت تولید داخل می‌تواند در شرایط اضطرار استفاده شود. اما کیت سرولوژی را برای تشخیص تایید نکردیم. کیت سرولوژی برای تشخیص کارایی ندارد و اصولا در دنیا ارزش تشخیصی ندارد؛ چراکه ممکن است کسی ویروس را گرفته باشد و ۱۰ روز است که دارد ویروس را پخش می‌کند، اما هنوز آنتی‌بادی در بدن وی افزایش نیافته است. بنابراین تایید کیت‌های سرولوژی فقط برای مطالعه همه‌گیرشناسی بود تا بدانیم آلودگی در یک شهر، در یک خانه سالمندان و... و. چقدر بوده است و اصلا کاربرد شخصی ندارد.»
وی ادامه داد: «در عین حال ما مدام با سایر کشورها به صورت ویدیو کنفرانسی ارتباط داریم. آلمان اعلام کرد که تست سرولوژی را در سه جا به کار می‌برم، یکی برای افرادی که برای اهدای خون مراجعه می‌کنند، دوم برای بررسی آلودگی در بخش‌هایی در کشور و سوم برای یک مطالعه زمان‌بندی شده برای بررسی میزان آلودگی. بر همین اساس آلمان فقط برای مطالعات اپیدمیولوژی از این تست‌ها استفاده می‌کند. بنابراین کیت‌های سرولوژی فاقد ارزش تشخیصی برای افراد هستند و در کنار کیت‌های مولکولی ارزش پیدا می‌کنند. آلمان ۴۰ هزار از این کیت‌های سرولوژی را دریافت کرده تا مطالعاتش را انجام دهد.»
توان انجام روزانه ۳۰ تا ۴۵ هزار تست
رییس انستیتو پاستور ایران در پاسخ به سوال دیگری درباره انجام تست مولکولی و سرولوژی کرونا در آزمایشگاه‌های خصوصی با هزینه‌های مختلف، گفت: «اگر به روزهای ابتدایی اسفند بازگردیم، ‌ من به عنوان کسی که سال‌ها در این سیستم کار کردم و کاملا این سیستم را می‌شناختم، واقعا نمی‌دانستیم چه اتفاقی می‌افتد و آیا می‌توانیم از پس تست کرونا برای این همه بیماری که در کشور داریم، برآییم یا خیر؟. بنابراین با همه توان تلاش کردیم که سیستم‌های دولتی و دانشگاه‌ها را راه بیندازیم. از طرفی وزارت بهداشت تصمیم گرفت که به عنوان یک سوپاپ اطمینان به بخشی از آزمایشگاه‌های خصوصی هم مجوز دهد تا اگر تعداد نمونه‌ها بیش از ظرفیت سیستم دولتی بود، بتوانیم از آزمایشگاه‌های خصوصی خرید خدمت کنیم. خوشبختانه تاکنون سیستم دولتی توانست از پس تعداد نمونه‌های بیمارستانی برآید. در حال حاضر توان شبکه تشخیصی‌مان انجام ۱۵ هزار تست در روز است، ‌اما اگر بخواهیم به راحتی می‌توانیم آن را به دو تا سه برابر و به ۳۰ تا ۴۵ هزار تست در روز افزایش دهیم. محاسبات ما نشان می‌دهد که سقف نیازهایمان بیشتر نیست و شبکه می‌تواند تعداد تست کافی در اختیار قرار دهد.»
وی افزود: «مجوز برای بخش خصوصی به صورت کوتاه مدت و برای سه ماه صادر شده است. منطق وزارت بهداشت در روزهای اول این بود که نباید فرصتی را از دست می‌دادیم و این مجوز کوتاه مدت به آزمایشگاه‌های خصوصی داده شد. مسلما این موضوع باعث می‌شود که تقاضای القایی ایجاد شود و مردم بدون دلیل به این آزمایشگاه‌های خصوصی مراجعه کنند، اما نتیجه این تست‌ها در نهایت یک ساعت ارزش دارد. زیرا وضعیت کنونی را به شما می‌گوید و ممکن است اگر به خیابان بیایید، آلوده شوید.»
هزینه انجام تست تشخیص کرونا
بیگلری درباره هزینه تست‌های تشخیصی نیز گفت: «تست‌های انجام شده در انستیتو پاستور و کل شبکه ما کاملا رایگان است، اما آزمایشگاه‌های خصوصی کیت را از شرکت‌های خارجی که مورد تایید وزارت بهداشت هستند و از شرکت‌های داخلی تولیدکننده، تهیه می‌کنند. بازنگری برای اینکه مجوز ادامه این کار به آزمایشگاه‌های خصوصی داده شود یا اینکه این مراکز در انجام تست‌ها محدودتر شوند، ‌در دست بررسی است. در عین حال باید توجه کرد که انستیتو پاستور ایران مسئولیت شبکه ملی را برعهده دارد و آزمایشگاه‌های خصوصی از آزمایشگاه مرجع سلامت مجوز می‌گیرند و لیست آن‌ها هم موجود است.»
رییس انستیتو پاستور ایران در پاسخ به سوالی درباره کیت‌های تشخیصی که در کشور استفاده می‌شوند، ‌گفت: «ما اوایل اغلب از پرایمرهایی که خودمان طراحی کرده بودیم، برای تست استفاده کرده بودیم. روزهای سختی بود که درس بزرگی برای ما بود، اما بعد از آن کیت‌های اهدایی به کمک‌مان آمد که هم از سازمان جهانی بهداشت و هم از سایر کشورهایی که دوستانه کمک‌مان کردند، دریافت کردیم. البته نباید فراموش کرد که ما نوع کیت‌های اهدایی را انتخاب کرده بودیم و در بهمن ماه کیت‌های دنیا را بررسی کرده بودیم. به عنوان مثال می‌دانستیم که کشور چین ممکن است ده‌ها کیت بسازد، اما می‌دانستیم که چهار برند چینی مورد پسند ما هستند و ما برند آن‌ها را انتخاب کرده بودیم، فقط روی کیت‌های شناخته شده مانور دادیم و به نوعی به کشورها اعلام کردیم که از این نوع کیت‌های شما نیاز داریم.»
وی افزود: «فعلا با توجه به اینکه اولین محصولات محموله کیت‌های ساخت داخل مولکولی اخیرا به انستیتو پاستور داده شده و در حال ورود به شبکه است و با توجه به اینکه تعداد زیادی از افراد در کشور هستند که اگر کیت دچار مشکل باشد، سریعا متوجه می‌شوند، نگرانی نداریم. در عین حال کیت‌های تولید داخلی که تا به امروز استفاده کرده‌ایم، نشان داده شده که کیفیت خوبی دارند و حتی از برخی کیت‌های خارجی هم وضعیت بهتری دارند. به همین دلیل باید کنار تولیدکنندگان بایستیم تا کیت‌ها به بهینه‌ترین صورت درآیند.»
پاییز و نگرانی از همپوشانی کرونا با آنفلوآنزا
بیگلری ادامه داد: «نباید فراموش کرد که ما نگران پاییز هستیم که ممکن است همپوشانی کووید-۱۹ را با آنفلوآنزا داشته باشیم. هدف انستیتو پاستور این است که در کنار شرکت‌های تولید داخلی بایستد و کاری کند که کیت‌هایی را بسازیم که بتوانیم این دو را همزمان و با یک آزمایش تشخیص دهیم.»
وی تاکید کرد: «ما کاملا می‌دانیم که در راه‌اندازی تست‌ها، حل مشکلات‌مان و کیفیت خوب آزمایشی که توانستیم در کشور برقرار کنیم و مهم‌تر از همه این‌ها در شبکه‌سازی‌مان که توانستیم در عرض سه هفته تمام کشور را برای انجام تست توانمند کنیم، به خوبی عمل کردیم و ‌طبق گفته سازمان بهداشت جهانی ایران عملکرد نمونه و بسیار خوبی را داشته است. ما در روز اول فروردین تصمیم گرفتیم پایلوتی را در استان زنجان اجرا کنیم. در آن روز آزمایشگاه علوم پزشکی زنجان قادر بود تنها ۱۰۰ تست را برای بیماران بستری انجام دهد. حال از آنجایی که می‌خواستیم بیماران ارجاعی را هم اضافه کنیم، باید ظرفیت تست را بالا می‌بردیم. آن هم فقط با تغییر شیفت‌بندی در آزمایشگاه از ۱۰۰ تست در روز به بالای ۳۵۰ تست در روز رسیدیم و توانستیم قدرت آزمایشگاه یک استان را به سه برابر افزایش دهیم. در حال حاضر هم همینطور است و می‌توانیم ظرفیت آزمایش کووید-۱۹ را در کشور از روزانه ۱۵۰۰۰ به ۳۰۰۰۰ و حتی ۴۵ هزار تست افزایش دهیم.»
از چه کسانی تست کرونا گرفته می‌شود؟
رئیس انستیتو پاستور تاکید کرد: «تصمیم ما این نیست که از همه افراد در خیابان تست کنیم، بلکه برنامه ما این است که افراد علامت داری که به سامانه‌های بهداشتی مراجعه کردند، تست کرده و اطرافیان آنها را هم بررسی کنیم. تجربه چند هفته اخیر نشان داد که این کار می‌تواند زنجیره انتقال ویروس را کُند کند. باید توجه کرد که همه کشورها یک هدف را دنبال می‌کنند و هیچ کشوری نمی‌تواند ادعا کند که زنجیره انتقال را کاملا کُند می‌کند. اغلب کشورها، حتی آلمان استراتژی‌شان این است که بتوانند انتقال را کُند کنند تا سیستم درمانی‌اش توان تاب‌آوری داشته باشد و عده زیادی از مردم به یکباره دچار بیماری نشوند. طبق محاسبات، مطمئنیم که سیستم ارجاع ما هرچقدر بیماریابی کند، سقف ۴۵ هزار تست روزانه ما کافی است. اگر هم نیاز داشته باشد امکان انجام تست بیش از آن را هم داریم.»
وی ادامه داد: «باید توجه کرد که اگر به روزهای ابتدایی برگردیم، واقعا درس بزرگی برای ما و دنیا بود. زیرا دنیا در فقدان دانش به ما توصیه می‌داد، اما ما سعی کردیم با توجه به تجربیات داخلی و ظرفیت داخلی کشور کار کرده و تصمیم بگیریم و امروز ثابت شد و دنیا دید که تصمیماتی را که در اوج سختی‌ها گرفتیم، درست و منطقی بود و نتیجه را در مقایسه با دنیا شاهدید.»
بیگلری درباره وضعیت انجام تست کرونا در کودکان، گفت: «باید توجه کرد که ما درباره این بیماری به‌ویژه در حوزه کودکان دانش بسیار کمی داریم. اینکه چرا کودکان کمتر دچار بیماری می‌شوند؟ آیا به دلیل قوی‌تر بودن سیستم ایمنی آنهاست، آیا به دلیل واکسیناسیون وسیعی است که دریافت می‌کنند و هزاران سوال دیگر. البته ما تاکنون تمرکز زیادی بر روی تست کودکان نداشتیم. زیرا اولویت‌مان پوشش بیماران بستری در بیمارستان‌ها و بزرگسالان علامت‌دار بود. در حال حاضر داریم می‌رسیم به کودکانی که در یک خانواده قرار دارند و در خانواده آنها فرد مثبت وجود داشته است. حالا این امکان برایمان فراهم می‌شود که بتوانیم به صورت سیستماتیک بر روی کودکان و نتیجه تست‌های آن‌ها بررسی‌ها را انجام دهیم. در حال حاضر ما از نظر آماری تست زیادی بر روی کودکان انجام نداده‌ایم، اما مسلما در شش تا هشت هفته آینده، به اندازه کافی تست بر روی کودکان خواهیم داشت تا بتوانیم آمار قابل دفاعی را در این حوزه ارائه دهیم.»
علت متفاوت بودن پاسخ تست‌ها
وی در پاسخ به سوالی درباره متفاوت بودن پاسخ برخی تست‌ها، اظهار کرد: «پاسخ تست از نحوه نمونه‌گیری تاثیر زیادی می‌گیرد. اگر نحوه نمونه‌گیری به درستی انجام نشود، پاسخ تست هم درست نخواهد بود. به همین دلیل گاهی می‌بینید که یک نمونه مثبت است و درست گرفته شده است، اما نمونه دیگری درست گرفته نشده است و این یکی از دلایلی است که در پاسخ تست اول و پاسخ تست دوم تناقض می‌بینیم. یک علت دیگر این است که در اوایل بیماری یا اواخر آن، تعداد ویروس‌هایی که در ناحیه بینی و گلو وجود دارد، بسیار کم هستند و همین موضوع باعث شود که تست‌هایی که در اوایل بیماری می‌گیرید مثبت نباشد و در انتهای بیماری هم به همین صورت است. به ویژه اینکه در انتهای بیماری امکان دارد ویروس مرده باشد و فقط ژنوم آن وجود داشته باشد و بر همین اساس تست را مثبت تلقی می‌کنید. اساسا برای افزایش قدرت تست، بهترین روش این است که حداقل دو نمونه گرفته شود. اگر یک نمونه مثبت شود، باید فرد را مثبت فرض کنیم.»
رییس انتسیتو پاستور ایران درباره تعدادکیت‌های اهدایی به ایران، گفت: «آنچه که در حال حاضر در آمارمان وجود دارد، نزدیک به ۶۰۰ هزار تست در کشور در شبکه انستیتو پاستور گذاشته شده است. تعداد قابل توجهی از تست‌ها هم اهدایی بودند. در عین حال سعی می‌کنیم کیت‌هایی را خریداری کنیم که کشور مطمئن باشد هم از نظر ارزی می‌تواند تامین کند و هم تعداد آن قابل ادامه باشد. ترجیح می‌دهیم به سمت برندهایی رویم که بتوانند با یک کیت در طولانی مدت نیازمان را تامین کنند. قیمت کیت‌ها هم در بازارهای جهانی متفاوت است. قیمت کیت‌های PCR از حدود هشت یورو یا هشت دلار شروع می‌شود تا کیت‌های اروپایی و... که حدود ۲۰ تا ۳۰ یورو هم قیمت دارند. بنابراین قیمت‌ها متغیر است، اما مسلما باید کیتی را انتخاب کرد که در کنار کیفیت بتواند برای کشور قابل تامین باشد. از آنجایی که پروتکل نهایی ما پروتکل برلین است، ‌ هر کیتی که بخواهیم بخریم آن را با چند کیت دیگر از جمله کیت برلین مقایسه می‌کنیم و بعد از گرفتن جواب متقن، ‌ اجازه ورود آن کیت به کشور را می‌دهیم.»
شرایط انجام تست کرونا برای بیماران سرپایی
بیگلری درباره علت افزایش موارد مثبت شناسایی شده و در عین حال کاهش مرگ و میر ناشی از کرونا، گفت: «در حال حاضر تعداد افراد مثبت‌مان افزایش می‌یابد، اما میزان بستری و مرگ‌ومیرمان کاهش می‌یابد. علت این موضوع این است که تا چند هفته پیش ما از بیماران بستری در بیمارستان تست می‌گرفتیم و بیماران بستری در اولویت ما بودند. وقتی که توانستیم از عهده تست بیمارستان‌ها برآییم، ظرفیت اضافه را به سمت بیماران سرپایی بردیم. باید توجه کرد که در بیماران سرپایی فرد چه علامتی دارد. اگر فرد تب دارد، تنگی نفس دارد، سرفه دارد و...، با این حال هنوز سرپاست، اما دارد ویروس را پخش می‌کند، بنابراین او را تست می‌کنیم و اگر مثبت شد، به سراغ خانواده‌هایشان می‌رویم و آنها را هم تست می‌کنیم. بر این اساس خود به خود تعداد افرادی که حال عمومی‌شان بد نیست، اما تست‌هایشان مثبت است، ‌ در جامعه بالا می‌رود.»
وی تاکید کرد: «باید توجه کرد که یکی از علائم بیماری کووید-۱۹ تنگی نفس است، حال اگر به فرد بگوییم شما مثبت هستید، اما نگران نباش، استراحت کن و دارو بخور تا طی چند روز بهبود پیدا کنید، مشکلی ندارد، اما فرض کنید که با فردی که رها شده مواجهیم و علائم تنگی نفس به طور ناگهانی در او پیدا می‌شود، حال برایش اضطراب زیادی ایجاد می‌شود که خود این اضطراب تنگی نفس فرد را تشدید می‌کند و فرد را به بیمارستان می‌کشاند. از طرفی هم بیمارستان محیط آلوده‌ای است و ممکن است عفونت دیگری را بر فرد سوار کرده و این موضوع می‌تواند خطر مرگ را افزایش دهد. ما عمدتا بیماران کرونایی را بیماریابی می‌کنیم تا زنجیره انتقال شکسته شود، بدون اینکه فرد به شبکه بیمارستانی منتقل شود. بر همین اساس تعداد تست‌هایمان بیشتر شده و در روزهای آینده هم این اتفاق خواهد افتاد.»
کادر سلامت ایران افتخار آفرید
بیگلری افزود: «کرونا اولویت اول کشور است. کرونا آزمون بزرگی برای همه کشورهاست و اقتصاد همه کشورها حتی اروپایی‌ها با شیوع کرونا آسیب دیده است. من فکر می‌کنم مردم خواهند دید که کادر بهداشت و درمان، خیرین، ‌ مردم و نظام سلامت ایران خوب عمل کرد و یک افتخار بود که ما با دست خالی تاکنون از کشورهایی که بسیاری از معیارهای اخلاقی را زیر پا گذاشتند، اجازه دادند سالمندان فوت کنند، بیماران انتخابی زیر دستگاه ونتیلاتور روند و... و. روسفیدتر بودیم.
نظام سلامت و کادر سلامت ما جانانه ایستاد و افتخار آفرید. فکر می‌کنم که شبکه آزمایشی که انستیتو پاستور ایران در کشور ایجاد کرد، کم هزینه‌ترین و در عین حال کاراترین نظام تشخیصی کرونا بود که با تکیه بر دانش فنی و داخلی و بومی خودمان و جوانان دانشمندمان حاصل شد. هر چقدر هزینه کرده باشیم، باز هم آسیب‌ها کمتر از سایر اقتصادهای دنیاست.»
وی ادامه داد: «کرونا آزمونی بود که استحکام کشور را نشان دهد. برای من افتخارآمیز است که به پزشک همکارم در انگلیس بگویم نه تنها دستمال توالت و روغن در سوپرمارکت ها وجود دارد، بلکه از نظر تامین تست کرونا هم مشکلی نداریم، اما عاقلانه و منطقی از تست‌هایمان استفاده می‌کنیم. ما تست‌های بی‌کیفیت نخریدیم که مانند یکی از کشورها ۳.۵ میلیون تست روی دست‌مان بماند. بلکه در اوج تحریم‌ها بسیار هوشمندانه و منطقی عمل کردیم و این هوشمندی و افتخاری برای هر ایرانی و نسل های بعدی که روزی این داستان را خواهند خواند، است.»
رییس انستیتو پاستور ایران درباره همزمانی آنفلوانزا و کرونا در فصل سرد سال و وضعیت تولید واکسن آنفلوانزا، گفت: «نکته اصلی که همیشه باید به یاد داشته باشیم، این است که هر سال واکسن‌هایی که برای آنفلوآنزا ساخته می‌شود، بر اساس حدس و گمان است. فرض کنید که ۱۰ شرکت برای آنفلوآنزای ۲۰۲۰ واکسن می‌سازند، اما زمستان که به پایان می‌رسد، رمز و راز هر یک از این واکسن‌ها مشخص می‌شود و ممکن است از ۱۰ شرکت، یک یا دو شرکت واکسن‌شان خیلی خوب کار کند و با آنفلوآنزای آن سال به خوبی همخوانی داشته باشد. بنابراین هیچ سالی نمی‌توان مطمئن شد که کدام واکسن آنفلوآنزا می‌تواند موثرتر باشد.»
لزوم آمادگی برای پاییز و زمستان
بیگلری ادامه داد: «امسال هر واکسن آنفلوآنزایی که ساخته شود و با هر ترکیب و سوشی آن را داشته باشیم، باز هم کار سختی را در پیش داریم. فرض کنید در آبان ماه باشیم و چند بیمار به اورژانس مراجعه کنند، در این شرایط تشخیص کووید -۱۹ و آنفلوانزا برای پزشک دشوار است و آنجاست که پزشک سراغ آزمایش و سی تی اسکن می‌رود، اما مهم‌ترین راه تشخیص، آزمایش‌های مولکولی است. بنابراین باید آماده باشیم و در انستیتو پاستور شروع به کار کردیم که این سناریو را بررسی کنیم که اگر همپوشانی علائم دو بیماری اتفاق افتاد، چه راهکاری را برای تشخیص داشته باشیم. به مردم این اطمینان خاطر را می‌دهیم، جای نگرانی نیست و انستیتو پاستور ایران به دنبال بهترین روش‌های تشخیص هستیم.»
وی تاکید کرد: «از نظر کاهش خطای کیت‌ها؛ اولا باید در نمونه‌گیری دقت کنیم و بهتر است که نمونه هم از بینی گرفته شود و هم از گلو و دوما باید متمرکز شویم که نمونه‌ها سریع‌تر به آزمایشگاه برسد. اوایل از چابهار و اهواز هم برای انستیتو پاستور ایران نمونه می‌آمد که کیفیتش را از دست می‌داد. بر همین اساس داریم کیفیت سیستم تشخیصی را ارتقاء می‌دهیم و خطاها را کاهش می‌دهیم. در عین حال از نظر اشراف عملیاتی و تسلط کار آزمایش و درمان، وضعیت‌مان اصلا با روزهای اول قابل مقایسه نیست. اکنون مسلط‌تر و با دانش فنی بیشتر عمل می‌کنیم و اگر در پاییز هم دچار همزمانی دو بیماری شویم، اضطراب شدیدی که در روزهای اول اسفند داشتیم، مسلما تکرار نخواهد شد.»
بیگلری تاکید کرد: «درباره واکسن آنفلوآنزا سازمان غذا و دارو مسئول است، اما می‌بینم که مجدانه در حال پیگیری هستند که به تعداد کافی و با کیفیت مناسب بتوانند واکسن آنفلوآنزا را برای کشور تامین کنند.»
رییس انستیتو پاستور ایران درباره تشخیص همزمان کووید-۱۹ و آنفلوآنزا، گفت: «افرادی که به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند، اگر علائم تنفسی داشت، مشخص می کنیم که آنفلوآنزا دارد یا کرونا. البته ممکن است موارد استثنایی هم وجود داشته باشد. یعنی فرد هم به کووید-۱۹ و هم به آنفلوآنزا مبتلا باشد که در افرادی که بیماری‌های ضعف ایمنی و بیماری‌های زمینه‌ای قلبی یا ریوی دارند، ممکن است اتفاق بیفتد. به همین دلیل باید کاملا آماده باشیم که تست‌های قطعی را داشته باشیم و دیگر نمی‌توان به سی‌تی‌اسکن و تست‌هایی از این قبیل اکتفا کرد، بلکه باید دقیقا سراغ تست‌های مولکولی رویم تا راه تشخیصی درستی را پیش بریم.»
انستیتوپاستور ایران در شبکه جهانی انستیتوپاستورها
وی درباره احتمال کشف واکسن کرونا در کشوری دیگر و تضمین ورود آن به ایران، گفت: «انستیوپاستور ایران جزو شبکه جهانی انستیتوپاستورها است و با آن‌ها مانند چین، فرانسه... ه. تبادل اطلاعاتی دارد. در عین حال باید توجه کرد که اگر فرضا بگوییم که واکسن ساخته شود و از ۷ میلیارد جمعیت دنیا حدود ۳ میلیارد نفر آلوده شوند، در این شرایط نزدیک ۶ میلیارد و ۹۹۷ میلیون نفر به واکسن نیاز دارند. ما در تجربه کیت‌های تشخیصی دیدیم که وقتی آلمان خودش به کیت احتیاج داشت، بلافاصله صادرات کیت کرونایی را که تعهد کرده بود، قطع کرد و ممنوعیت صادرات اعلام شد. پیش‌بینی ما این است که در واکسن هم چنین اتفاقی خواهد افتاد. هر کشوری که واکسن را بسازد، اعلام می‌کند که اول کشور خودم مقدم است. البته با همین رویکرد درست است که سازمان بهداشت جهانی اعلام کند که عدالت در سلامت حکم می‌کند که همه مردم دنیا از واکسن کرونا بهره‌مند شوند و فرض کنید ۵۰۰ هزار واکسن به ایران دادند، حال این واکسن را به چه کسانی بدهیم؟. بنابراین بهترین راهکار این است که کشور خودش آماده شود و امروز، روز آمادگی است.»
بیگلری ادامه داد: «اگر امروز می‌بینید که در حوزه تشخیص ایستادیم و اشتباه سایر کشورها را تکرار نکردیم، حاصل کاری است که انستیتو پاستور از دی ماه آغاز کرده بود. آمادگی روز مسابقه، روز باختن است. باید از قبل آماده باشیم. پیروزی امروز ما به دلیل پیش‌بینی بود که از دی ماه انجام دادیم. برای واکسن هم بیشترین وقت‌مان بر محورهای مختلف واکسن متمرکز است تا بتوانیم دانش فنی روز دنیا را داشته باشیم. خوشبختانه همه در یک خط مسابقه قرار داریم و ما از دنیا عقب نیستیم. بسیاری از تصمیماتی که ما در روزهای سخت و تاریک گرفتیم، اکنون به پروتکل‌هایی تبدیل شده که به دنیا ابلاغ شد. به هیچ عنوان اینطور نیست که فکر کنیم که نمی‌توانیم واکسن را بسازیم، اما اگر نتوانستیم واکسن را بسازیم، باید حداقل دانش فنی پایه را داشته باشیم تا مهندسی معکوس کرده و یا انتقال تکنولوژی انجام دهیم تا سریعا نیاز کشور را تامین کنیم.»
عملکرد استثنایی ایران در مبارزه با کرونا
رئیس انستیتو پاستور با بیان اینکه ایران استثنایی‌ترین عملکرد را در مبارزه با کرونا در سطح جهان داشت، گفت: «من همیشه این سوال را از خودم می‌پرسیدم که اگر یک فاجعه انسانی رخ دهد، آیا کشورهای غربی به کمک ما می‌آیند و تحریم‌ها را کاهش می‌دهند؟ امروز پاسخ جدی من به این سوال این است که با چشم خودم دیدم که در بحران‌های جهانی کشورهای غربی به کمک ما نمی‌آیند و تحریم‌ها هم کم نمی‌شود و ما باید به خودمان اتکا کنیم.»
وی درباره وجود مشکل در برخی کیت‌های چینی، گفت: «چند کشور اروپایی برنامه‌شان را بر روی کیت‌های رپید گذاشتند که در مدت ۵ دقیقه پاسخ می‌دهند، اما قدرت جواب‌دهی آن‌ها به ۵۰ درصد هم نمی‌رسد و نتیجه‌شان بسیار گیج‌کننده است که این کشورها هم سریعا این کیت‌ها را جمع‌آوری کردند. جمهوری چک هم کیت‌های رپید چین را خریداری کرد، اما هیچ تست رپیدی نمی‌تواند نتایج دقیق داشته باشد و راه‌شان را تغییر دادند، اما ما از ابتدا تست سختی را انتخاب کردیم و همه فکر می‌کردند ما در تحریم نمی‌توانیم این تست را انجام دهیم، اما تامین کردیم و انجام دادیم. ما از ده‌ها شرکتی که در چین هم کیت مولکولی را تولید می‌کردند، اعلام کردیم که فقط چهار برندشان برای ما قابل استفاده است و اعلام کردیم اگر می‌خواهید به ما کمک کنید، از این چهار نوع به ما دهید.»
یک قرن فعالیت انستیتوپاستور
بیگلری در پاسخ به سوالی درباره سهم انستیتو پاستور از یک میلیارد یوروی صندوق ذخیره ارزی، گفت: «امسال انستیتو پاستور صدمین سال تاسیس خود را پشت سر می‌گذارد و وارد قرن دوم فعالیت‌هایش می‌شود، اگر به تاریخ آن برگردیم می‌بینیم که همه‌گیری‌های سختی از جمله وبا و آبله را کنترل کرده است. انستیتو پاستور بدون توجه به اینکه چقدر پول به آن داده می‌شود، همیشه به رسالت خودش عمل کرده و همیشه هم بخش مهمی از تاریخ سلامت ایران بوده است. آنچه مهم است دنبال کردن رسالت است، اما بحران کرونا اهمیت انستیتو پاستور را یکبار دیگر برای سیاست‌گذاران سلامت ایران پررنگ تر کرد. شاید انستیتو پاستور ایران نام‌آشناترین موسسه برای ایرانیان باشد، زیرا هر ایرانی یک واکسن از این موسسه در بدنش دارد، اما انستیتو پاستور تا امروز آنقدر که خدمت کرده و شایسته بوده، مورد توجه قرار نگرفته و در مقاطعی به شدت در تنگناهای شدید مالی قرار گرفته است، اما با درخششی که در کووید-۱۹ داشت و با راه‌اندازی شبکه تشخیصی کووید-۱۹ در کشور، جوانان انستیتو پاستور ایران یکبار دیگر ثابت کردند که ایران گنجینه پربهایی به نام انستیتو پاستور دارد. تا به امروز نمی‌دانم چه مبالغی اختصاص داده شده، اما تا امروز پشتیبانی خوبی از سوی وزارت بهداشت دریافت کردیم، اما امیدواریم با توجه به اینکه قوی‌ترین و غنی‌ترین موسسه تحقیقاتی در منطقه هستیم، منابع و حمایت‌های شایسته‌ای از سوی سیاست گذاران حوزه سلامت کشور شامل این موسسه شود. حمایت بیشتر حتما نتایج بهتری خواهد داشت.»
وی افزود: «در چهار حوزه بررسی ژنوم ویروس، بررسی ژنوم میزبان‌ها، بررسی پاسخ‌های ایمنی به ویروس در بیماری‌های مختلف و در حوزه واکسن و دارو انستیتو پاستور ایران به کار مشغول شده و بعد از به دست آوردن نتایج درباره آن صحبت خواهیم کرد.»