شوک برجامی و اولتیماتوم ۶۰ روزه ایران، با کدام ناو می‌خواهند این مردم را به هراس بیندازند؟، سبد کالا سرگردان میان ارز نیمایی و ۴۲۰۰ تومانی، اهداف و آمال واهی با سازوکار INSTEX، تراوش‌های ذهن آشفته ترامپ، محاکمه در انتظار ۲ سرمایه‌گذار نمایش خانگی، بیانات رهبر انقلاب در دیدار جمعی از طلاب سراسر کشور، سفر ناگهانی پمپئو به عراق، دیدار طولانی ظریف و لاوروف، سقوط بورس آمریکا همزمان با رشد بورس ایران، واردات خودروی دست دوم پیشنهاد مذاکره‌کننده برجام، ترس دامداران از رئیس خوراک دام و افطار با سلبریتی ممنوع از مواردی است که موضوع گزارش‌های خبری و تحلیلی روزنامه‌های امروز شده است.
به گزارش «تابناک» روزنامه‌های امروز پنجشنبه نوزدهم اردیبهشت ماه در حالی چاپ و منتشر شد که ضرب الاجل ۶۰ روزه ایران درباره برجام، سخنان رئیس جمهور روحانی خطاب به اعضای اروپایی عضو برجام و بیانیه شورای عالی امنیت ملی و بازتاب‌های آن با تیتر‌ها و عناوین مختلف در صفحات نخست روزنامه‌های امروز برجسته شده است.
روزنامه شرق تصویری از رئیس جمهور روحانی را همراه با تیتر ضرب الاجل ۶۰ روزه این جمله او را در کنار تصویر قرار داد: صبر ما استراتژیک است. این روزنامه همچنین یادداشتی با عنوان صدا و سیما، دگرگونی و محمد سرافراز درباره حواشی اخیر مطرح شده در گفتگو اینترنتی سرافراز منتشر کرده است.
روزنامه اعتماد نیز در تصویری از دیدار محمدجواد ظریف و لاوروف عنوان شوک برجامی را تیتر یک کرد عنوان قطار برجام از مسیر از پیش تعیین شده خارج شد را در صفحه نخست قرار داد. این روزنامه نیز در کنار چند یادداشت درباره آثار ضرب الاجل اخیر ایران درباره رفتار ایران در مقابل نقض برجام یادداشتی با عنوان هوشیاری ماندن در برجام را به قلم مهدی مطهرنیا منتشر کرده است.
روزنامه آفتاب یزد عنوان ایران برجام را جراحی کرد و اولتیماتوم ۶۰ روزه به اروپا را تیتر یک امروز خود کرد. این روزنامه گزارشی از انتصاب مناف هاشمی به عنوان مشاور شهردار تهران را با عنوان ضربه حناچی به اصلاح طلبان منتشر کرده است.
روزنامه وطن امروز نیز سخنان روز گذشته رئیس جمهور روحانی خطاب به ۵ کشور اروپایی را با عنوان بازگشت به اورانیوم برجسته کرده است.
بیشتر یادداشت‌ها و سرمقاله‌های منتشره در روزنامه‌های امروز نیز با محوریت تغییر روند برجام و واکنش‌ها به آن و روی دیگر برجام نوشته شده است که در ادامه چند مورد از آن را مرور می‌کنیم:
واکنش کیهان به بیانیه دیروز شورای عالی امنیت ملی خطاب به ۵ کشور
حسین شریعتمداری مدیرمسئول روزنامه کیهان در سرمقاله امروز این روزنامه با عنوان دیرهنگام بود، اما ضروری به نقد و بررسی بیانیه شورای عالی امنیت ملی و پاسخ ایران به نقض برجام پرداخت و در بخش‌هایی از آن نوشت: ۱- محتوای بیانیه در تراز اقتدار مثال‌زدنی ایران اسلامی نبود و می‌توانست از موضع بلند‌تر و برجسته‌تری که با جایگاه مقتدرانه کشورمان همخوانی داشته باشد مطرح شود. مثلا؛ دو اقدامی که ایران به عنوان اولین گام از توقف آن خبر داده است (خودداری از نگهداری ذخایر اورانیوم غنی‌شده و ذخایر آب سنگین)، اقداماتی است که پیش از این از سوی آمریکا ممنوع شده بود! بنابر این نمی‌تواند یک اقدام تنبیهی تلقی شود! تاسف‌آور آنکه آقای ظریف در همین زمینه توئیت می‌کند: «ایران اقداماتی را متوقف کرد که آمریکا اجرای آن‌ها را ناممکن ساخته بود»! این اظهار نظر آقای ظریف می‌تواند دشمن را با این اشتباه در محاسبات روبرو کند که بیانیه اخیر را چندان هم جدی نگیرد!
۲- آخرین گزارش آژانس در اسفندماه حاکی از آن است که ایران ۱۶۳.۸ کیلوگرم اورانیوم غنی شده دارد و حجم ذخایر فعلی آب سنگین ایران را هم زیر ۱۳۰ تن که مجاز بوده، اعلام کرده است؛ بنابراین اولین اقدام ما که در بیانیه بر آن تاکید شده است بلافاصله قابل اجراء نیست! و حال آنکه می‌توانستیم اقداماتی نظیر غنی‌سازی ۲۰ درصد و یا آغاز به کارگیری آبشار سانتریفیوژ‌های تیپ IR۸ را به عنوان اولین اقدام مطرح کنیم.
۳- در بیانیه به حقوق قانونی و تصریح شده کشورمان در بند‌های ۲۶ و ۳۶ برجام استناد شده است که استناد دقیق و محکمه‌پسندی است. موضوع بند ۳۶ برجام «ساز و کار حل و فصل اختلافات» میان طرفین است؛ طبق این بند چنانچه ایران به این نتیجه برسد که هر یک از اعضای۱+۵ تعهدات برجامی خود را رعایت نکرده‌اند، می‌تواند موضوع را به منظور حل و فصل به کمیسیون مشترک ارجاع نماید، و نهایتا چنانچه معلوم شود عدم رعایت تعهدات از سوی یکی از اعضای برجام، مصداق «عدم پایبندی اساسی» است، می‌تواند با استناد به آن از اجرای کلی یا جزیی تعهداتش خودداری کند. این عدم پایبندی کشور‌های عضو (چه آمریکا و چه اروپا) مدت‌هاست (حداقل یکسال است) که اتفاق افتاده و جا داشت از همان هنگام مورد استناد ایران اسلامی قرار می‌گرفت که اکنون نیز به مصداق جلوی ضرر از هرکجا گرفته شود سودمند خواهد بود، استناد کنونی بیانیه مفید تلقی می‌شود.
۴- و بالاخره صدور بیانیه اخیر، اگرچه «دیرهنگام» بوده است و انگار بعد از ۱۲ ماه فرصت به کشور‌های یاد شده، یک مهلت دو ماهه دیگر نیز به آن‌ها داده‌ایم! ولی به عنوان اولین گام و طرح «کف مطالبات» برای خروج از انفعال، می‌تواند شروع قابل قبولی تلقی شود. مشروط به آنکه با قاطعیت و گام‌های مستحکم بعدی همراه باشد و صد البته برای موفقیت این حرکت همه باید پا به رکاب باشند.
۵- واکنش عصبی و توأم با نگرانی شدید سه کشور اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) نسبت به بیانیه اخیر نیز درخور توجه است و حاکی از هراس آنان در مواجهه با اقدامی است که جمهوری اسلامی ایران اولین گام آن را برداشته است. این واکنش‌ها به وضوح از ضرورت ادامه قاطعانه راه پیش‌روی حکایت می‌کند.
توازن در اقدام، برای حفظ برجام!
علیرضا اکبری کارشناس مسائل راهبردی در بخشی از یادداشتی با عنوان توازن در اقدام، برای حفظ برجام! در روزنامه ایران نوشت: نخستین هشدار ایران، برای حفظ برجام یا قبول خطر انهدام آن، در یک اقدام احتیاط آمیز و مهلت منطقی، صادر شد. شورای عالی امنیت ملی که عالی‌ترین مرجع اتخاذ تصمیم ملی است، رسماً اعلام کرد که؛ به استناد مفاد برجام، و در راستای احقاق حقوق کشور، از امروز به مدت دو ماه، بخشی از تعهدات هسته‌ای کشور را معلق می‌گذارد و در مقابل انتظار دارد پنج عضو باقیمانده برجام، مساعی جمیله خود را جهت عادی‌سازی وضعیت مبادلات بانکی و فروش نفت ایران، به عمل آورند. اگر در این مهلت دو ماهه، این توازن در اقدام محقق شود، راه امیدی برای تداوم برجام و حفظ صلح و امنیت منطقه و جهان باز خواهد شد.
اما اگر طرف‌های پیمان، حقوق و مطالبات ایران را تأمین نکنند، جمهوری اسلامی ایران حق خود می‌داند که بخش دیگری از محدودیت‌های هسته‌ای را معلق کرده، و منتظر اقدام بعدی طرف مقابل بماند. انتظار می‌رود که طرف‌های مقابل، دست به یک انتخاب خرد‌مندانه بزنند و برای تضمین امنیت و صلح، و نیز حفظ برجام، «که مهم‌ترین قاعده فراگیر شدنی در نظام هسته‌ای جهان» است، به تعهدات مضبوط خود اقدام کنند. اگر ایالات متحده در برقراری این توازن کارشکنی کند و یا گروه ۲+۳، از اجرای وظایف خود استنکاف ورزد، آنگاه، ایران گام دیگری در بسط ید هسته‌ای خود برداشته و شرایط به سمت نقطه صفر، نزدیکتر خواهد شد.
این روند می‌تواند تا آنجا ادامه پیدا کند که ایران حتی ماندن در NPT را هم مورد تجدیدنظر قرار دهد، و آنچه موجب وحشت امریکا شده بود، مجدداً در «آستانه» تحقق قرار دهد! تا این مرحله، جمهوری اسلامی بیشترین خویشتنداری را در مقابل عهدشکنی امریکا، و ترک فعل گروه ۵، داشته است. طرف‌های مقابل نیز بیشترین «سیاسی کاری» و تظاهر را برای توجیه بدعهدی خود داشته‌اند. ایران تا این مرحله همه نقش مثبت خود را بازی کرده و روی دیگر سکه را هنوز محفوظ داشته! از این پس، طرف‌های مقابلند که باید نگران هزینه‌های بیشتر باشند! این یک بلوف نیست، یک واقعیت است.
فروپاشی برجام به هر دلیلی بزرگترین ساختمان نظام هسته‌ای جهان را فرو خواهد پاشید! حتی تصور احتمال خروج ایران از برجام و سپس NPT برای ساختار امنیتی جهان، و ساختار امنیتی امریکا، وحشت‌آور است! این معنا را بیش از ترامپ و تیم او، عقلای ساختار سیاسی امنیتی امریکا بخوبی واقفند. اروپا و روسیه و چین نیز به رموز این مسأله وقوف کامل دارند از سوی دیگر، اما «منافع فوری» و «منافع ضروری»، شاید بر گزینه «منافع بلند‌مدت» غلبه کند.
مانع حسن اقدام اروپا و روسیه و چین، نگرانی از دیگر منافع اقتصادی فوری و ضروری است که ممکن است در پرتو لجاجت ترامپ از دست برود. اما، در هر حال، هم گروه ۲+۳ و هم امریکا، باید دست به یک انتخاب بزنند؛ بازگشت به اجرای تعهدات خود، حفظ برجام، و پاسداشت صلح و امینت و تأمین منافع بلند جمعی یا عدول از تعهدات، فروپاشی برجام، تهدید صلح و امنیت، و حفظ منافع کوچکتر، اما فوری؟
حقیقت این است که جمهوری اسلامی ایران بر مبنای اصول و ارزش‌های ملی و نظام بین‌المللی وارد مذاکراتی شد که محصول آن «برجام» بود! برنامه جامع اقدام مشترک با هر ویژگی که داشت، توانست فرصت بسیار بزرگی را برای تفاهم و تعامل مثبت در نظام بین‌الملل خلق کند.
هرچند ایران، به توافقی وارد شد که، منجر به تعطیلی موقت یا طولانی بخشی از حقوق و اختیارات ملی ما شد، اما، در مقابل، تعهداتی از مجموعه قدرت‌های جهانی گرفت که «نوعی توازن» در هزینه و دستاورد، برای طرفین ایجاد کرد.
ریشه رجز خوانی رئیس جمهور آمریکا درباره برجام چیست؟
روزنامه جمهوری اسلامی در یادداشتی با عنوان باز هم پیروزی با ملت ایران است درباره برجام و اقدام جدید ایران در مقابل نقض برجام و اولتماتوم ایران در این خصوص نوشت: برخلاف سمپاشی‌های گسترده بعضی عناصر داخلی، «برجام» یکی از دستاورد‌های مهم دولت یازدهم است که اجرائی نشدن کامل آن می‌توانست منافع زیادی در سطح جهانی و داخلی داشته باشد. حتی اجرای ناقص آن نیز دستاورد‌های زیادی برای کشورمان داشت که لغو تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران، خارج شدن کشورمان از بند هفتم شورای امنیت سازمان ملل و همینطور استرداد مقادیر قابل توجهی از اموال ملت ایران از جمله آنهاست. رجزخوانی دونالد ترامپ رئیس‌جمهور گستاخ و تاجر‌مسلک آمریکا علیه برجام نیز به همین دلیل است که ایران توانسته به استناد برجام بخش قابل توجهی از اموال خود را از حلقوم دولت آمریکا بیرون بکشد و نظر جهان را نسبت به ایران‌هراسی تغییر دهد.
یکسال قبل دونالد ترامپ در ۱۸ اردیبهشت ۹۷ تحت فشار لابی صهیونیسم و وعده‌های مالی عربستان و امارات، آمریکا را از برجام خارج کرد و با وضع کردن تحریم‌های یکجانبه ایران تلاش کرد دیگر اعضاء برجام را نیز از انجام تعهداتشان در این معاهده مهم بازدارد. انتظار از اروپا این بود که به تعهدات خود در قبال برجام عمل کند و به تهدید‌های آمریکا اعتنا ننماید، ولی مجموعه عواملی که برشمردن آن‌ها به مجال بیشتری نیاز دارد، مانع این اقدام شد. اکنون دولتمردان ایران که عملاً اجرای برجام را دچار مانع و رکود می‌بینند، چاره‌ای غیر از توقف بخشی از تعهد خود در قبال آن ندارند. به همین دلیل، اقدام دیروز دولت ایران که با سخنان رئیس‌جمهور روحانی و نامه‌های وی به سران کشور‌های عضو برجام اعلام شد، امری طبیعی بود.
اکنون زمان آنست که فعالان سیاسی کشور با کنار گذاشتن اختلاف‌نظر‌ها و سلیقه‌ها یکپارچه و منسجم در صف واحد برای مقابله با تحریم‌های ظالمانه آمریکا بایستند و دولت را در تصمیماتی که برای مقابله با بدعهدی‌های آمریکا و کم‌کاری‌های اروپا و دیگر اعضاء برجام می‌گیرد یاری نمایند. ما قطعاً می‌توانیم با وحدت کلمه و قرار گرفتن در صف واحد با بکارگیری کلیه امکانات، توطئه‌ها را خنثی کنیم و کشور را از مرحله کنونی عبور دهیم. ملت ایران، در مقاطع مختلف از جمله جنگ تحمیلی و تحریم‌های همه‌جانبه نشان داد که می‌تواند با توطئه‌ها هرقدر سنگین باشند مقابله کند و دشمنان را ناکام نماید. شرط این موفقیت، انسجام ملی و همدلی و همراهی آحاد ملت با دولت و کنار گذاشتن نغمه‌های شوم تفرقه‌انگیز است. کشور ما اکنون مرحله‌ای تاریخی را پشت‌سر می‌گذارد که باید توانائی خود را برای «نه» گفتن به زورگویان و باج‌خواهان بین‌المللی به اثبات برساند. اگر عناصر تفرقه‌افکن بگذارند، اینبار نیز ملت ایران پیروز میدان خواهد بود انشاءالله./ع
