به گزارش تابناک از قزوین به نقل از خبرگزاری فارس از آبیک، روستای زرگر از توابع بخش بشاریات شهرستان آبیک است که اگر از کسی بخواهد از جاده قدیم آبیک به قزوین به این روستا عبور کند، باید 17 کیلومتر و از جاده قشلاق به زرگر هم باید 18 کیلومتر را طی کند؛ بیش از 200 خانوار در روستای زرگر شهرستان آبیک زندگی می‌کنند.
مردم روستای زرگر با زبان خاص و منحصر به‌فرد به نام رومانو صحبت می‌کنند که باید گفت رومانو زبان‌ها در کشور پراکنده هستند که می‌توان به سکونت آن‌ها در روستای قشلاق شهریار، علی‌آبادکتول گرگان، شیراز و دیگر شهرها و روستاها اشاره کرد.
برای آشنایی با زبان رومانو و حضور در نشست زرگرهای شهرهای مختلف کشور به روستای زرگر شهرستان آبیک رفتیم.
* زبان زرگری در حال از بین رفتن است
یکی از ساکنان روستای زرگر شهرستان آبیک گفت: طبق نظر محققان و کارشناسان، زبان زرگر یا رومانو را باید ترکیبی از زبان هندی و یونانی دانست، همان‌گونه که در زبان فارسی بسیاری از واژه‌ها با مصدر عربی صرف می‌شود، به زبان زرگر هم زبان آذری و فارسی وارد شده است.
محمد زرگر، زبان زرگر در شهریار را تقریباً رو به انحطاط ذکر و خاطرنشان کرد: با توجه به تکلم زبان زرگر، احتمال بقای این زبان در این روستا در دوره‌ای وجود دارد که لازم است جوانان تلاش کنند تکلم زبان دوره بیشتری بقا داشته باشد.
این کارمند بازنشسته و ترانه‌سرا در روستای زرگر بیان کرد: هر فردی که بخواهد در زمینه زبان زرگری سخن بگوید باید به استناد تاریخ این زبان بپردازد تا به ریشه، اصالت، فرهنگ و زبان زرگر توهین و آسیب وارد نشود.
زرگر با اشاره به وجود برخی مطالب در فضای مجازی افزود: فضای مجازی بقا ندارد و فضای بسیار کاذبی است که باید حقیقت‌ها را توسط این فضا انتشار داد.
وی ادامه داد: زرگر طایفه‌ا‌ی است که مردم آن، سال‌های سال به زبان زرگر تکلم کرده‌اند و فرهنگ خاص و آداب و معاشرت آن سینه به سینه منتقل شده اما به مرور زمان زبان زرگری در حال از بین رفتن است.
* اگر ایل زرگر نبود، حکومت صفویه برقرار نمی‌شد
یکی از زرگرهای ساکن روستای قشلاق شهرستان شهریار میهمان اهالی روستای زرگر شهرستان آبیک بود.
نصرت‌الله زرگر در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در آبیک اظهار داشت: زرگری‌ها، از نوادگان ایل غیور، بزرگ و شجاع به نام زرگر هستند که حفظ زبان زرگری‌ها و انتقال آن به نسل آینده ضروری است.
وی افزود: کتاب‌های گذشته و زمان ناصرالدین شاه نسب قوم زرگر را به زمان اسکندر مقدونی نسبت داده‌اند، البته قوم زرگر در دوره ایلخانی هم بودند و به حکومت مالیات پرداخت می‌کردند و آخرین مالیاتی که از سوی ایل زرگر پرداخت شده، یک هزار و 800 ریال بوده است.
زرگر که کشاورز است و طبع شاعر و نوازندگی هم دارد، ادامه داد: زرگرها از متمول‌ترین افراد ایران بوده و هستند که در سراسر ایران پراکنده زندگی می‌کنند.
وی اضافه کرد: طبق مطالب درج شده در تاریخ اگر ایل زرگر نبود حکومت صفویه برقرار نمی‌شد؛ حکومت مختلف از زرگری‌ها به دلیل شجاعتی که داشتند، استفاده می‌کردند.
این شهروند زرگری خاطرنشان کرد: در ردیف الف، لغت‌نامه علامه دهخدا جلد دوم آمده که رومانو از شاخه‌های زبان هند و اروپایی است.
* تکلم 110 میلیون نفر به زبان رومانو در دنیا
زرگر بیان کرد: طبق آخرین نتایج به دست آمده زبان زرگر تاریخ هفت هزار ساله داشته و در 50 کشور این زبان وجود دارد و در دنیا 110 میلیون نفر به این زبان تکلم می‌کنند.
وی افزود: در زبان رومانی یا زرگری، کلمات یونانی بسیار است که در زمان شکل‌گیری صفویه ایل زرگر به ایران آمدند که بیشتر شهرت آنان زرگر، اینانلو، بیگدلی و خدابنده است.
به گزارش فارس به نقل از این شهروند زرگری، در زمان قدیم بزرگان و حاکمان هر کدام به زبانی آشنا بودند؛ در آناتولی، همان عثمانی تمام سلطان‌ها باید زبان زرگری می‌آموختند که اجباری هم بود.
در زمان حکومت صفوی ایران، شاملوها حضور داشتند که 90 درصد آنان از ایل زرگر بودند که الله‌وردی‌خان زرگر از بزرگان این ایل و صدراعظم شاه عباس بوده و البته رئیس 30 هزار سواره مملکت هم یک زرگری بوده است؛ در جنگ بادامک شهریار زرگری‌های منطقه تهران شرکت کرده و پیروز شدند.
چندی پیش در کتاب تاریخی در خاطرات شاهزاده‌های سمنان به این موضوع اشاره شده بود که چهار خانوار از ایل زرگر وارد سمنان شده‌اند، برخی شهرت زرگر دارند اما از ایل زرگر نیستند؛ بسیاری هم بوده که شهرت آنان زرگر نیست اما از ایل زرگر هستند که می‌توان به شهرت‌هایی همانند بیات، رشیدی و احمدی اشاره کرد.
* وجود برگه‌هایی مبنی بر پرداخت خمس از سوی زرگرها
جالب است بدانید زرگر به سادات احترام بسیاری می‌گذاشتند و برگه‌های در تاریخ وجود دارد که ثابت می‌کند آن‌ها خمس خود را که همان حق سیدی است را پرداخت کرده‌اند.
یک شهروند زرگری بیان اینکه با خارج از کشور هیچ کاری نداریم، افزود: اینکه زرگری‌ها خود را به رومانو‌های اروپایی وصل کنیم، افتخار نیست چراکه شیعه هستیم و به ایرانی بودن افتخار می‌کنیم.
زرگر ادامه داد: زرگرها در حکومت‌های مختلف ایران نقش ایفا کرده‌اند و منتسب به الله‌وردی‌خان، امام‌قلی‌خان، زینب بیگ‌شاملو و حسین‌خان شاملو هستند.
وی اضافه کرد: زرگرها از قدرت و توان بالایی برخوردار بودند، حکومت‌ها از ترس برای اینکه آن‌ها را ضعیف نشان دهند به آنان لقب اشرار می‌دادند؛ در حالی که در جنگ‌ها نقش بسزایی ایفا کرده و ملقب به زرین کمر تیرحرام بودند.
از حضور زرگرها می‌توان در روستای زرگر بخش بشاریات شهرستان آبیک، روستای قشلاق شهرستان شهریار علی‌آبادکتول گرگان، شیراز و دیگر استان‌ها و شهرها اشاره کرد.
در کتاب زیر آفتاب سوزان اسفندیار اشکانی از رشادت و قدرت زرگرها نوشته شده و اسنادی موجود است که در جنگ نادرشاه زرگرها موجب پیروزی شدند، زمان قدیم حتی در جوار دارالخلافه تهران هم زرگرها تظاهرت می‌کردند.
* ساخت مستند آواز در سفر طولانی اسب‌ها
یکی از مستندسازان پیشکسوت کشور ساخت مستندی با نام آواز در سفر طولانی اسب‌ها را در دستور کار خود قرار داده و کار را از روستای زرگر شهرستان آبیک آغاز کرده است.
محمد ترابی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در آبیک اظهار داشت: مدتی بود که به نظر می‌رسید در استان قزوین جمعیتی با زبان خاص زندگی می‌کنند که پس از پیگیری، بررسی و انجام تحقیقات متوجه جمعیت ساکن در روستای زرگر شهرستان آبیک شدم که به زبان رومانو صحبت می‌کنند.
وی افزود: کار تحقیق در خصوص زرگرهای ساکن در کشور را آغاز کرده و در حال حاضر به جاهای مطلوبی دست یافته‌ام.
این مستندساز کشور ادامه داد: شواهد تاریخی بیانگر این است که زرگرها 500 سال در نقاط مختلف ایران سکونت دارند و نسبت کولی که به آن‌ها داده می‌شود، به نظر بنده اصلاً درست نیست و به کمک مردم روستاهای زرگر ساکن شهرستان آبیک و شهریار برای شناسایی این قوم استفاده می‌کنم.
ترابی، مستند آواز در سفر طولانی اسب‌ها را مستند قومی‌گرایانه و قومی‌شناسانه ذکر و تصریح کرد: گوشه‌ای از جمعیت زرگری‌های ایران در روستاهای زرگر شهرستان آبیک ساکن هستند که با توجه به پراکندگی جمعیت آن‌ها در سراسر کشور، برای شناسایی و گفت‌وگو به سراغ آنان هم رفته و از نظرات آنان هم در مستند استفاده می‌کنم.
وی با اشاره به انعقاد قرارداد با انجمن سینمای جوان برای ساخت مستند آواز در سفر طولانی اسب‌ها افزود: ساخت این مستند، بسیار محدود به زمان نیست به دلیل اینکه گستره جمعیت قوم زرگر در کشور وسیع است.
این مستندساز پیشکسوت کشور ادامه داد: از آن جایی مستند در دست ساخت کاری قومی‌شناسانه است و تجربه چند کار در این زمینه را در کارنامه کاری خود دارم شبکه‌های مختلفی، مشتری پخش این مستند می‌شوند.
ترابی اضافه کرد: امیدوارم شبکه‌های سیما به شکل هنری مستند آواز در سفر طولانی اسب‌ها اهمیت بیشتری داده و در زمان‌های خاصی نسبت به پخش آن اقدام کنند.
وی خاطرنشان کرد: شبکه مستند، مناسب پخش مستند آواز در سفر طولانی اسب‌ها است اما این مستند شاید از شبکه سه و چهار هم پخش شود.
این مستندساز بیان کرد: با توجه به اینکه جمعیت زرگرها در برابر جهان پراکنده است پخش مستند را محدود به ایران نکنیم و برنامه‌ریزی باید صورت گیرد که از شبکه فرانسه، آلمان، اسپانیا و انگلیس و دیگر شبکه‌های غیردولتی هم به روی آنتن رود.
ترابی اظهار امیدواری کرد: مستند آواز در سفر طولانی اسب‌ها در خارج از کشور هم پخش شود تا زرگرها همدیگر را پیدا کرده، از زبان مشترک خود استفاده کنند تا زرگرهای خارج از کشور هم با فرهنگ زرگری‌های ایران آشنا شوند.
* حدود 80 درصد زرگری‌ها به زبان رومانو صحبت می‌کنند
یکی از زرگری‌های شهرستان آبیک که سابقه 13 سال تحقیق در خصوص قوم زرگر را دارد، به خبرنگار فارس در آبیک گفت: روستای زرگر از توابع بخش بشاریات این شهرستان است که علاوه بر زرگرها آذری زبان‌هایی از روستاهای اطراف همانند مورآباد، قره‌قباد و قشلاق در این روستا ساکن هستند.
عبدالله زرگر افزود: روستای زرگر و حضور روم‌ها در این روستا به زمان نادرشاه برمی‌گردد که حدود 300 سال از آن می‌گذرد.
وی ادامه داد: در حال حاضر شغل بیشتر مردم روستای زرگر کشاورز بوده و اما تحصیل‌کرده دانشگاهی بسیاری هم دارد که در شغل‌های مختلف مشغول به کار هستند.
این محقق اضافه کرد: طی نشستی، بررسی‌های صدمات احتمالی و 100 در صدی به قوم رومانو و زرگر در تحقیقات نادرست محققان و عدم مشاهده میدانی در بررسی‌های مربوط به قوم سرافراز مورد بحث و تبادل‌نظر قرار گرفته است.
به گزارش فارس، گرچه زبان مردم روستای زرگر، رومانو یا زرگری است اما از آن نوع زرگری نیست که «ز» به آن اضافه کنند بلکه زبانی متفاوت و منحصر به‌فرد است.